شرکت مادر(هولدینگ)

شرکت هلدینگ،شرکتی است که تمامی سهام داران حق رای (سهام عادی و انواع خاصی از سهام ممتاز)شرکت دیگری را در اختیار داشته باشد و در این حالت به شرکت مملوک،شرکت فرعی تملیک شده گویند.همچنین شرکت های فرعی یک سیستم هلدینگ تحت عنوان شرکت های وابسته یا

شرکت های عملیاتی نیز شناخته می شوند.این شرکت ها هویت قانونی خودشان را بعنوان شرکت های مجزا حفظ می کنند،اما کنترل هر شرکت فرعی موجب حفظ اختیار تعیین هیات مدیره،مدیریت،توانایی خرید و فروش سهام و اوراق قرضه آن می شود.
این نوع شرکت، شرکتی سهامی است که دارای شرکتهای زیر مجموعه دیگر بوده و کنترل شرکت های زیر مجموعه به طور مستقیم زیر نظر مدیران و هیات وزیره شرکت اصلی است که با خریدن بخش عمده ای از سهام  شرکت دیگر می تواند در ان شرکت حق رأی داشته باشد.
فعالیت اصلی آنها خرید سهام بیش از 50  درصد سهام شرکتهای دیگر است. اگر به منظوری غیر از کنترل کردن، سهام سایر شرکتها را خریداری کنند، شرکت کنترل کننده محسوب نمی شود.
هلدینگ ها از طریق کنترل شرکتهای خود می توانند به هم افزایی و سود بیشتر برسند اما در عوض هزینه سربار آنها به مراتب بیشتر است چون مدیریت شرکتهای تابعه چندان هم ارزان نیست.لذا هم ممکن است به سود برسند و هم ممکن است  ضرر کنند. در این شرکتها امکان استفاده از منابع بین شرکتها و به اشتراک گذاشتن توانمندی ها، صرفه جویی در مقیاس در عین حال قدرت انعطاف پذیری بالا خصوصاَ در شرکتهای هلدینگ تخصصی، مزیتی است که در شرایط برابر، شرکتهای دیگر از آن بی بهره اند. در ایران به دلیل فقدان قوانین جامع در زمینه شرکتهای هلدینگ، اصطلاح این شرکت و شرکت سرمایه گذاری را به یک شکل به کار میبرند در حالیکه از نظر حقوقی ساختار این دو شرکت از هم متمایز است. شرکتهای سرمایه گذاری، نهادی سود آفرین در امر خرید و فروش سهام هستند اما شرکت مادر نهادی است که اداره  شرکتهای تابعه را به عهده دارد.
شرکتهای  هلدینگ دو ویژگی دارند:
_ شرکت کنترل کننده:
یک نوع از شرکتهای مادر، شرکتهای سهامی هستند که علاوه بر عملیات بازرگانی، بخشی از سرمایه خود را صرف خرید سهام در شرکتهای دیگری می نمایند.
_ شرکت دارنده: 
شرکتهای سهامی هستند که تمام سرمایه خود را صرف خرید سهام در شرکت های دیگر می نمایند و فعالیت بازرگانی ندارند.
در مجموع،چهار نوع شرکت هلدینگ وجود دارد: هلدینگهایی که از یک شرکت بزرگ ایجاد شدند. هلدینگهای محصولی، که همه ی شرکتهای آن یک نوع محصول را تولید می کنند. یک نوع دیگر از شرکتهای هلدینگ، زنجیره تأمین هستند که همه ی شرکتهای آنها در راستای رسیدن به یک هدف مشترک فعالیتهای گوناگون را انجام می دهند. و نوع آخر شرکتها ی مادر، هلدینگهای مختلط اند یعنی شرکتهایی با فعالیتهای مختلف.
مطابق مصوبه مورخ 15/2/1386 هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل سرمایه شرکتهای هلدینگ اینگونه تعیین شده است: ( در شرکتهای مادر از نوع سهامی خاص پنجاه میلیارد ریال و در شرکتهای مادر از نوع سهامی عام یکصد میلیارد ریال )
مدارک لازم جهت ثبت شرکت هلدینگ به شرح ذیل می باشد:
1-آگهی تاسیس شرکت مادر
2-مدارک ثبت شرکت های زیر مجموعه
3-کپی مدارک هویتی نماینده های زیر مجموعه
4-عدم سوء پیشینه نماینده های زیر مجموعه
برای تأسیس شرکت هلدینک مانند سایر شرکتها نیاز به طی مراحلی است که به طور اختصار آنها را عنوان می کنیم.
برای ورود شرکت مادر در سازمان بورس و اوراق بهادار، تقاضای مجوز تأسیس شرکت مادر به معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس ارسال می شود. سازمان در مرحله بعد نامه ای مبنی بر اجازه تأسیس شرکت مادر و ثبت نزد مرجع ثبت شرکتها صادر می کند. بعد از ثبت نهاد مالی در ثبت شرکتها، شرکت ثبت شده مدارک لازم را جهت ثبت نزد سازمان بورس ارایه می نماید و در صورت احراز شرایط، مجوز فعالیت برای شرکت صادر می گردد.
مراحل دریافت مجوز برای ثبت شرکت هلدینگ:
_ متقاضی ابتدا باید درخواست خود را طبق فرم " تقاضای صدور مجوز تأسیس شرکت مادر" به همراه فرم " پرسشنامه مشخصات داوطلب سمت مدیر عاملی یا عضویت در هیأت مدیره نهاد مالی" تکمیل شده توسط اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل پیشنهادی برای مدیریت نظارت بر  نهادهای مالی سازمان بورس اوراق بهادار ارسال  کند. سازمان پس از بررسی مدارک اگر کامل باشند، موافقت اصولی خود را با تأسیس شرکت ابلاغ می کند.
_ در صورت موافقت اصولی، شرکت مستلزم است مدارک اعلام شده توسط سازمان را ظرف مهلت مقرر تکمیل نماید. بعد از تکمیل مدارک مورد نظر سازمان نامه ای مبنی بر اجازه تأسیس شرکت و ثبت نزد مرجع ثبت شرکتها را صادر خواهد کرد.
_ بعد از اعلام موافقت با تأسیس شرکت، متقاضی باید طی مهلت مقرر شرکت را نزد مرجع ثبت شرکتها به ثبت رسانده، مستندات مربوطه را به سازمان ارایه دهد.
بعد از ثبت نهاد مالی نزد مرجع ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری، شرکت مدارک لازم را برای ثبت نزد سازمان ارایه می نماید و در صورت احراز شرایط مجوز فعالیت، مجوز فعالیت برای شرکت صادر می گردد.
مزایای سرمایه گذاری در شرکت هلدینگ:
_ بردن سرمایه به سمت شرکت های هلدینگ باعث می شود تنوع سرمایه ایجاد شود.داشتن تنوع در سرمایه یکی از توصیه های کارشناسان سرمایه گذاری است. تنوع در سرمایه امکان بالاتر رفتن سرمایه را بیشتر می کند.
_ باز پرداخت وامهای دریافتی توسط شرکت هلدینگ از طریق سرمایه شرکتهای فرعی.
_ در این شرکتها از اتخاذ سیاستهای دست و پا گیر خبری نیست، شرکتها می توانند برای تمام مجموعه های تحت نظر خود و کوچکتر سیاستهای یکسان در نظر بگیرند.
_ بهره مندی از معافیتهای مالیاتی
_محفوظ ماندن شخصیت حقوقی شرکتهای تابعه
_ این شرکتها عموماَ محصولی تولید نمی کنند. فقط وسیله ای برای مالکیت سهام سایر شرکتها هستند. برای همین دردسرهای تولید یا خدمات کمتر گریبان سرمایه گذاران این شرکتها را می گیرد.
_ کنترل با مالکیت محدود و تفکیک حقوقی
_از برجستگی های این شرکتها این است که از سایر شرکتها با ریسکهای معمولی در سرمایه گذاری روبه رو می شوند. تنها ریسک آن، سرمایه ای است که سرمایه گذاری شده که ممکن است بازگشت داده نشود.
_ امکان رعایت قوانین مختلف در کشورهای دیگر به خاطر وجود شخصیت حقوقی مستقل شرکتهای تابعه.
چند نمونه از مستندات قانونی صدور مجوز تأسیس و فعالیت شرکتهای هلدینگ:
_ قانون بازار اوراق بهادار. مصوب آذر 1384 مجلس شورای اسلامی
_ آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار مصوب 3/4/ 1386 هیأت وزیران
_ اساسنامه نمونه شرکتهای هلدینگ
_ دستورالعمل تأیید صلاحیت حرفه ای مدیران نهادهای مالی مصوب 6/9/86 هیأت مدیره سازمان بورس.