فرابورس ایران یکی از ارکان بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در آبان ماه ۱۳۸۷ به موجب دستورالعمل بازارهای خارج از بورس، ثبت و فعالیت خود را در تاریخ ۶ مهرماه ۱۳۸۸ بطور رسمی آغاز نمود.

فرابورس ایران به منظور توسعه بازارها و ابزارهای مالی و پوشش خلاءهای ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمده‌ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه تشکیل شده است. به بیان دیگر، محرومیت طیف وسیعی از بنگاه‌های اقتصادی از تأمین مالی در بازار سرمایه و وابستگی شرکت‌های دولتی یا خصوصی به تأمین مالی از طریق سهامداران عمده یا اخذ تسهیلات از شبکه بانکی منشاء ایجاد این بازار اوراق بهادار جدید به حساب می‌آید.

مزایای سرمایه گذاری در بورس و فرابورس ایران:

بر اساس مقررات، همه مزایای موجود برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، برای اوراق بهادار و سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران نیز وجود دارند. اهم این موارد عبارتند از:

• تأمین مالی آسان و ارزان
• افزایش نقد شوندگی سهام
• بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس
• نقل و انتقال سهام به‌صورت آسان- سریع و کم‌ هزینه
• شفافیت و اعتبار قیمت سهام به واسطه مبادله در فرابورس
• اطلاع‌ رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌ گذاران بالفعل و بالقوه
• بهره‌گیری از امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
• معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از قشرها جامعه و افزایش اعتبار
• پیش‌ بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس

سهام عادی

متداول ترین نوع اوراق بهادار در بازار ایران است. سهام عادی توسط هر شركت منتشر شده و از ارزشی اسمی برخوردار است (در ایران 1000 ریال است). تعداد سهام منتشر شده ی شركت برابر است با سرمایه ثبت شده ی شركت تقسیم بر ارزش اسمی. درنتیجه شركتی با 500 میلیون ریال ارزش اسمی دارای 500 هزار سهم است. شركت های پذیرفته شده در بورس از طریق عرضه ی اولیه سهام خود را به فروش می رسانند.

توجه داشته باشید سرمایه شركت با ارزش آن برابر نیست. سهام داران به نسبت تعداد سهام عادی خود مالك شركت هستند درنتیجه اگر كسی 1 میلیون سهم از ده میلیون سهم شركتی را داشته باشد مالك 10 درصد آن است. در قانون بورس ایران محدودیت هایی در مورد سقف مالكیت شركت توسط افراد حقیقی و حقوقی وجود دارد. همچنین سهام دار به نسبت مالكیت خود در مجمع عمومی شركت دارای حق رای است.

در كشورهای دیگر، شركت می تواند سهام عادی منتشر كرده ولی آن را به فروش نرساند. همچنین شركت قادر به بازخرید سهام خود است. از طرفی رابطه ی مستقیمی بین تعداد سهام منتشره و سرمایه ی ثبت شده شركت وجود ندارد. تمامی این موارد براساس قوانین ایران ممنوع هستند.

سهام ممتاز

سهام ممتاز نوعی سهم است كه از سود مشخصی برخوردار است. به عنوان مثال سهام ممتازی كه دارای سود ده درصد بوده و ارزش آن 1000 ریال است در آخر سال مالی 100 ریال سود دریافت خواهد كرد.

همچنین سهام ممتاز از نظر پرداخت سود بر سهام عادی اولویت داشته و پس از پرداخت سود سهام ممتاز، سهام عادی سود دریافت خواهند كرد. معمولا سهام ممتاز در مجمع عمومی شركت دارای حق رای نیست.

حق تقدم

شركت های بورسی می توانند به منظور توسعه ی فعالیت های خود افزایش سرمایه دهند. افزایش سرمایه به روش های گوناگونی انجام می شود. یكی از روش های افزایش سرمایه كه به آن افزایش سرمایه از محل آورده ی نقدی گفته می شود، با انتشار حق تقدم انجام می گیرد. در این روش شركت به میزان درصد افزایش سرمایه، گواهینامه ی حق تقدم منتشر می كند و آن ها را به سهام داران خود می دهد.

به عنوان مثال فرض كنید شركتی دارای 1000 سهم است و 50 درصد افزایش سرمایه دهد. در این حالت هر كسی به تعداد نصف سهام خود حق تقدم دریافت می كند. یعنی كسی كه 20 سهم داشته، 10 گواهی حق تقدم دریافت می كند. حال سرمایه گذار با سه انتخاب روبروست: یا در مهلت مقرر به ازای هر حق تقدم مبلغ 1000 ریال به حساب شركت واریز كرده و در افزایش سرمایه، شركت می كند.

پس از گذشتن مدتی، حق تقدم سهامدار فوق به سهام عادی تبدیل می شود. در حالت دوم، سهام دار می توان در زمان مشخص شده، گواهی حق تقدم خود را مانند سهام عادی در بازار بورس به فروش برساند. در این صورت وی مبلغ فروش را دریافت می كند و دیگر در افزایش سرمایه، شركت نخواهد داشت و حق تقدم به خریدار منتقل می شود. محدودیت های خرید و فروش حق تقدم با سهام عادی فرق می كند.

در حالت سوم، سهام دار هیچ كاری انجام نداده و خود شركت پس از پایان مهلت قانونی می تواند حق تقدم را به فرد دیگری فروخته و پس از كسر مبلغ مجاز، مانده ی فروش را به سهام دار دهد.

اوراق قرضه

اوراق قرضه نوعی از اوراق بهادار یا سندی هستند که طی آن فروشنده یا صادر کننده اوراق به خریدار بدهکار می شود و دارای سررسیدی است که مبلغ آن در موعد سررسید به خریدار پرداخت می گردد.

بعبارت دیگر اوراق قرضه اسنادی هستند که بموجب آن صادر کننده متعهد میشود مبالغ معینی را در فواصل زمانی از پیش تعین شده به عنوان بهره و در زمان سررسید اصل مبلغ اوراق قرضه را به خریدار بپردازد.

پس اوراق قرضه یا بدهی هم سود آن از قبل مشخص است هم زمان پرداخت سود و هم زمان سررسید آن. از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند.

اوراق قرضه اوراقی هستند که معمولا از طرف دولت منتشر و ضمانت میشود یا چون پرداخت اصل و فرع این اوراق توسط دولت تعهد و ضمانت شده است، آن‌ها را بدون خطر محسوب کرده، و سرمایه‌گذار با اطمینان کامل می‌تواند سرمایه‌گذاری کند.مانند اوراق خزانه، اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری‌ها.

اوراق قرضه

اوراق قرضه نوعی از اوراق بهادار یا سندی هستند که طی آن فروشنده یا صادر کننده اوراق به خریدار بدهکار می شود و دارای سررسیدی است که مبلغ آن در موعد سررسید به خریدار پرداخت می گردد.

بعبارت دیگر اوراق قرضه اسنادی هستند که بموجب آن صادر کننده متعهد میشود مبالغ معینی را در فواصل زمانی از پیش تعین شده به عنوان بهره و در زمان سررسید اصل مبلغ اوراق قرضه را به خریدار بپردازد.

پس اوراق قرضه یا بدهی هم سود آن از قبل مشخص است هم زمان پرداخت سود و هم زمان سررسید آن. از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند.

اوراق قرضه اوراقی هستند که معمولا از طرف دولت منتشر و ضمانت میشود یا چون پرداخت اصل و فرع این اوراق توسط دولت تعهد و ضمانت شده است، آن‌ها را بدون خطر محسوب کرده، و سرمایه‌گذار با اطمینان کامل می‌تواند سرمایه‌گذاری کند.مانند اوراق خزانه، اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری‌ها.

صکوک

اصطلاح صکوک برگرفته از واژه عربی صک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و به طور معمول، به عنوان اوراق قرضه اسلامی تعریف می‌شود.

تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد.

صکوک به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد. اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌های فیزیکی شرکت‌های خاص جذب می‌کنند.

چطور خرید و فروش سهام را آغاز کنم؟

اولین گام برای خرید و فروش سهام گرفتن «کد سهامداری» است. اینکه به صورت سه حرف اول نام فامیل شما و یک عدد پنج رقمی است، در واقع شماره شناسایی و نام منحصر به فرد شما در سامانه معاملات مرتبط با سازمان بورس است. به عنوان مثال برای فردی با نام فامیل جلالی، کد سهامداری میتوانند ترکیبی مانند «جلا54763» باشد. برای گرفتن کد سهامداری باید فرآیند زیر را طی کنید.

• قبل از اولین خرید و فروش هر نوع سهام باید به کارگزاری مسکن مراجعه کرده و با همراه داشتن مدارک لازم، درخواست «کد سهام‌داری» کنید.
• 2 بار مراجعه حضوری به شعب کارگزاری یا بانک مسکن، برای سفارش و دریافت کد( گرفتن کد سهامداری هیچ هزینه ای ندارد)
• مدارک مورد نیاز برای دریافت کد بورسی شامل اصل شناسنامه و کارت ملی و کپی از تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی به صورت پشت و رو است

روش‌های خرید و فروش سهام

روش رایج و اصلی خرید و فروش سهام توسط افراد، روش معامله آنلاین است. البته شما به عنوان کاربری که امروز معاملات خود را آغاز می‌کنید، نیازی به آگاهی از وجود سایر روش‌های خرید و فروش سهام ندارید، فقط برای افزایش معلومات تاریخی شاید بد نباشد بدانید هنوز روش‌های دیگری برای معامله سهام وجود دارد، ولی هر روز مشتریان کمتری از این روش‌های قدیمی استفاده می‌کنند. این روش‌ها عبارتند از:

• سفارش معامله حضوری
• سفارش معامله تلفنی
• سفارش اینترنتی

معامله آنلاین

در معامله آنلاین شما با استفاده از موبایل، تبلت، لپ‌تاپ وکامپیوتر خانگی می‌توانید از هر مکانی مستقیم و بدون واسطه سفارش‌های خود را وارد سامانه معاملات بورس کنید. این روش بهترین، سریع ‌ترین و امن ‌ترین روش خرید و فروش برای افراد عادی است. در معامله آنلاین تبادلات مالی خرید و فروش‌ ها به صورت خودکار از طریق شماره حسابی که ثبت کرده‌اید انجام می‌‌شود. علاوه بر این به صورت لحظه‌ای می ‌توانید گزارش خرید و فروش ها و مجموع سهام خود را ببینید.

اگر این دو شرط را دارید می‌توانید آنلاین معامله کنید:

• حداقل سن 18 سال
• حداقل مدرک تحصیل دیپلم

اگر بخواهید برای همیشه، از هر جایی که هستید و به راحتی معامله کنید، لازم است در این سامانه ثبت نام کنید:

• برای گرفتن کد معاملات آنلاین لازم است با همران داشتن مدارک لازم، یک بار به یکی از شعب کارگزاری مراجعه کرده، فرمهای لازم را پرکرده و آزمون معلومات بورسی را بدهید.
• مدارک مورد نیاز اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه کپی آخرین مدرک تحصیلی دفترچه حساب بانکی فرم احزار هویت فرم قرارداد معاملات آنلاین آزمون بررسی اطلاعات بورسی است .
• یوزر و پسورد سامانه معاملات آنلاین را دریافت می کنید.
• آزمون 30 سؤال مقدماتی در مورد بورس دارد.

فرم مشخصات مشتریان حقیقی قرارداد الکترونیکی حقیقی

فرم مشخصات معاملات آنلاین:

مراحل تکمیل فرمهای قرارداد معاملات برخط:

• فرم قرارداد شامل پنج صفحه می باشد که کاربران حقیقی فقط میبایست کادرهایی که درصفحه اول میباشد را پرنمایند.
• پایین تمامی صفحات فرم قرارداد می بایست امضاء شود و صفحه آخر نیز میبایست اثر انگشت متقاضی ثبت گردد.
• فرم آزمون شامل دو صفحه میباشد، که کاربر میبایست در ابتدا اطلاعات خواسته در قسمت بالایی فرم را پر نماید ( نام و نام خانوادگی فرد متقاضی ، کد ملی و کد معاملاتی ) و در ادامه پس از تیک زدن گزینه های صحیح ، پایین تمامی صفحه های آزمون می بایست توسط متقاضی امضاء گردد.
• فرم تعهد نامه، این فرم شامل یک صفحه میباشد که در راستای تعهد کاربر در اجرای قوانین پولشویی است، پس از تکمیل کارد بالایی فرم ( ثبت اطلاعات فردی خواسته شده متقاضی )، در پایین فرم می بایست حتما امضاء و اثر انگشت کاربر ثبت گردد.
• فرم دریافت USE , PASS (این فرم شامل یک صفحه میباشد که در راستای تعهد کاربر در اجرای قوانین امنیتی فضای مجازی است ، پس از تکمیل کارد بالایی فرم [ ثبت اطلاعات فردی خواسته شده متقاضی ] ، در پایین فرم می بایست حتما امضاء و اثر انگشت کاربر ثبت گردد.)
• در انتها پس از تکمیل فرمها آنها را به همراه تصویر آخرین مدرک تحصیلی خود که حداقل مدرک دیپلم می باشد می بایست برای احراز هویت به یکی از دفاتر کارگزاری بانک مسکن مراجعه نمایند.

قرارداد معاملات آنلاین

کلیه مشتریان حقوقی برای ورود به بازارسرمایه ابتدا باید اقدام به گرفتن کدبورسی نمایند. تکمیل مدارک ذیل الزامیست:

• آگهی تاسیس شرکت
• آگهی روزنامه رسمی شرکت
• آخرین تغییرات شرکت
• آگهی استعلام سامانه شماره شناسه ملی
• اساسنامه شرکت
• کپی از تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی به صورت پشت و رو ازمدیر عامل و اعضای هیئت مدیره شرکت
• کد اقتصادی شرکت
• نامه از شرکت درسربرگ حهت اخذ کد بورسی
• معرفی نامه نماینده شرکت در سربرگ جهت انجام کار در کارگزاری

در ضمن تکمیل فرم مشخصات حقوقی و امضای مدیر عامل و اعضای هیئت مدیره همراه با مهر شرکت الزامیست .

فرم مشخصات مشتریان حقوقی قرارداد الکترونیکی حقوقی

فرم مشخصات معاملات آنلاین:

مراحل تکمیل فرمهای قرارداد معاملات برخط:

• فرم قرارداد شامل پنج صفحه می باشد که کاربران حقیقی فقط میبایست کادرهایی که درصفحه اول میباشد را پرنمایند.
• پایین تمامی صفحات فرم قرارداد می بایست امضاء شود و صفحه آخر نیز میبایست اثر انگشت متقاضی ثبت گردد.
• فرم آزمون شامل دو صفحه میباشد، که کاربر میبایست در ابتدا اطلاعات خواسته در قسمت بالایی فرم را پر نماید ( نام و نام خانوادگی فرد متقاضی ، کد ملی و کد معاملاتی ) و در ادامه پس از تیک زدن گزینه های صحیح ، پایین تمامی صفحه های آزمون می بایست توسط متقاضی امضاء گردد.
• فرم تعهد نامه، این فرم شامل یک صفحه میباشد که در راستای تعهد کاربر در اجرای قوانین پولشویی است، پس از تکمیل کارد بالایی فرم ( ثبت اطلاعات فردی خواسته شده متقاضی )، در پایین فرم می بایست حتما امضاء و اثر انگشت کاربر ثبت گردد.
• فرم دریافت USE , PASS (این فرم شامل یک صفحه میباشد که در راستای تعهد کاربر در اجرای قوانین امنیتی فضای مجازی است ، پس از تکمیل کارد بالایی فرم [ ثبت اطلاعات فردی خواسته شده متقاضی ] ، در پایین فرم می بایست حتما امضاء و اثر انگشت کاربر ثبت گردد.)
• در انتها پس از تکمیل فرمها آنها را به همراه تصویر آخرین مدرک تحصیلی خود که حداقل مدرک دیپلم می باشد می بایست برای احراز هویت به یکی از دفاتر کارگزاری بانک مسکن مراجعه نمایند.

قرارداد معاملات آنلاین

سوالات متداول که برخی از کاربران سامانه های معاملاتی مطرح کرده اند

همراهان محترم کارگزاری بانک مسکن

به اطلاع می‌رساند در جهت بالا بردن سطح کارایی نرم افزار معاملات بر خط، کارگزاری بانک مسکن مبادرت به رو نمایی از آخرین نسخه معاملات بر خط خود به نام آنلاین پلاس نموده است.

این سامانه نسخه جدیدی از سامانه معاملات برخط است که امکان اختصاصی‌سازی رابط کاربری را فراهم می‌سازد. از این پس شما کاربران کارگزاری بانک مسکن می‌توانید امکانات مختلف این سامانه را بر حسب کاربرد شخصی خودتان، اختصاصی‌سازی کنید. اجزاء مختلف را با سلیقه خودتان بچینید و به راحتی بر اساس اطلاعاتی که از چیدمان تخصصی استخراج کرده‌اید، در هر لحظه معامله کنید.

در سامانه آنلاین پلاس کارگزاری بانک مسکن پنج صفحه شخصی در اختیار شماست، به نحوی که با یک کلیک ساده نمایش کلی صفحات تغییر می‌کند. بعد از انتخاب چیدمان صفحات، آن را با «ابزارک‌ها» پر کنید.

ویژگی‌ها و کاربردهای آنلاین پلاس کارگزاری بانک مسکن

• چینش دلخواه ابزارک‌ها در صفحه
• دارای ۵ صفحه قابل تغییر با ۶ چینش پیش فرض
• دسترسی ساده به ارسال سفارش با هر ترکیب اطلاعاتی دلخواه از سهام
• امکان استفاده سامانه با چند مانیتور
• اضافه کردن گروهی نماد
• حذف گروهی سفارش‌ها ارسال شده
• ارسال سفارش پیشرفته
• ارسال سفارش همزمان در چند نماد
• ارسال سفارش با میانبرهای کیبرد ( بدون استفاده از ماوس)
• ارتباط ارسال سفارش با پرتفوی لحظه‌ای یا نمای بازار
• فعال‌سازی ارسال سفارش به صورت پاپ آپ (POP-UP) با دابل کلیک
• تنظیم ابزارک‌ها براساس سلیقه کاربر
• امکان توسعه ابزارک‌ها در آینده

ورود به پنل معاملات

چه مداركی برای افتتاح حساب معاملات برخط مورد نياز است؟ آیا باید تحصیلات خاصی داشته باشم؟

اصل شناسنامه و اصل كارت ملی برای افتتاح حساب ضروری هستند. حداقل مدرک تحصیلی قابل قبول جهت ارائه دسترسی به سامانه معاملات برخط دیپلم است.

آيا هزينه اين دسترسی و كارمزدهای معاملات برخط با خريد و فروش حضوري متفاوت است؟

خير. دسترسی به سامانه معاملات برخط شامل هزينه خاصی نبوده و كارمزدهای سفارشات همانند دستور خريد و فروش حضوری است.

آيا می‌توان با ارائه كپی مدارك هويتی، نسبت به افتتاح حساب معاملات برخط اقدام کرد؟

خير. ارائه اصل مدارك هويتی جهت اخذ دسترسي به سامانه معاملات برخط ضروری است.

در چه ساعاتی می‌توان در سامانه معاملات برخط سفارش وارد نمود؟

در سامانه معاملات برخط ورود سفارش در تمام روزهای هفته به جز پنج‌ شنبه و جمعه و تعطيلات رسمی از ساعت 8:30 صبح الي 12:30 ظهر امكان ‌پذير است.

منظور از “ح” که گاهی در پایان اسم یک شرکت یا نماد آن آورده می‌شود چیست؟

ح نمایانگر حق‌تقدم سهام مورد نظر است که به انتهای نماد شرکت اضافه می‌شود و همچنین در ابتدای نام شرکت نیز خواهد آمد.

منظور از بهترین عرضه یا بهترین تقاضا چیست؟

بهترین عرضه: منظور پایین‌ترین قیمتی است که برای فروش یک سهم در سیستم معاملات وارد شده است.

بهترین تقاضا: منظور بالاترین قیمتی است که برای خرید سهام در سیستم معاملات وارد شده است.

چنانچه یکی از شرکتهای بورسی آگهی پذیره‌نویسی سهام از حق‌ تقدم‌های استفاده نشده را منتشر کند، برای پذیره‌نویسی آیا علاوه بر قیمت اسمی سهام (۱۰۰۰ ریال) باید مبلغ دیگری به ازای هرسهم به حساب شرکت واریز کرد؟ این مبلغ چگونه تعیین می‌شود؟

حق‌تقدم اوراقی است که در اختیار سهامداران قبلی شرکت قرار می‌گیرد و این سهامداران می‌توانند از آن استفاده کنند و در افزایش سرمایه شرکت کنند و یا اینکه آنها را در بازار بفروشند. در صورت شرکت نکردن در افزایش سرمایه (واریز نکردن مبلغ ۱۰۰۰ ریال به ازای هر سهم) و نیز نفروختن آنها در بازار در این مهلت، دوباره آگهی عرضه عمومی ارائه می‌شود و در یک فرصت مشخص این اجازه را می‌دهند تا حق‌تقدم‌های باقیمانده برای تکمیل افزایش سرمایه شرکت در بازار به هر نرخی که عرضه و تقاضا تعیین کند بفروشند. این مبلغ به حساب دارندگان حق‌تقدم که از آن استفاده نکرده‌اند واریز می‌شود. شخصی که اوراق حق‌تقدم را به دست آورد باید با واریز مبلغ ۱۰۰۰ ریال به حساب شرکت در افزایش سرمایه شرکت نماید.

حق‌ تقدم به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ شرایط خرید آن چیست؟

به کسانی که سهام شرکت را در تاریخ مجمع فوق‌العاده در اختیار داشته باشند حق‌تقدم تعلق می‌گیرد. این افراد می‌توانند حق‌تقدم خود را در بورس به سایر سرمایه‌گذاران واگذار نمایند.

برای خرید حق‌تقدم در بازار نیاز به شرایط خاصی نیست. تنها باید بتوانید در مهلت مقرر شده یا دوباره آن را بفروشید یا اینکه با پرداخت مبلغ اسمی سهام (واریز مبلغ ۱۰۰۰ ریال به حساب شرکت) در افزایش سرمایه شرکت کنید.

کارمزدهای مصوب سازمان برای معاملات اوراق بهادار به شرح جداول زیر می باشد.