گواهی حق تقدم خرید سهام
یکی از انواع اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس، اوراق بهاداری است که به نوعی، وابستـه به سهام محسوب شده و ریسک آن نیز تقریباً با ریسک سهام برابر است. اسم این ورقه بهـادار، گواهی حق تقدم خرید سهام است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه(سنا)، یکی از مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار این است که چون سهامداران یک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب می شوند، در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام می گوینـد.
به عنوان مثال، فرض کنید شرکت الف که دارای 10 میلیارد تومان سرمایه است قصد دارد با انتشار سهام جدید در بورس، سرمایـه خود را 20 درصـد افزایش داده و از 10 میلیارد تومان، به 12 میلیارد تومان برساند. باتوجه به اینکه قیمت اسمی هریک از سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس، 100 تومان است، بنابراین شرکت مذکور برای آنکه سرمایه خود را 2 میلیارد تومـان افزایش دهد، باید 20 میلیون سهم 100 تومانـی منتشر کند:
2000000000=100×20000000
در این حالت، سهامداران فعلی شرکت الف برای خرید سهام جدید شرکت حق تقدم دارند و می توانند به میزان 20 درصد تعداد سهام موجود خود (یعنی متناسب با درصد افزایش سرمایه شرکت) سهام جدید با قیمت 100 تومان بخرند، بنابراین، اگر فردی مالک 1000 سهم شرکت الف باشد، می تواند 200 سهم جدید با قیمت اسمی 100 تومان خریـداری کند.
200=20%×1000
اما این حق تقـدم، چه جذابیتی برای سهامداران فعلی شرکت دارد؟
قیمت سهام اغلب شرکت‌ها در بورس، بیشتر از قیمت اسمی آنهاست، به عنوان مثـال، اگرچـه قیمت اسمی سهام شرکت الف 100 تومان است، اما ممکن است قیمت این سهم در بورس، 150 تومان باشد. در این صورت، قیمت بازار سهام شرکت الف، 50 تومان بیشتر از قیمت اسمی آن خواهد بود، بنابراین، سهامداران فعلی این شرکت با خرید سهام جدید، در واقع 50 تومان به ازای هر سهم سود به دست می آورند، سودی که تنهـا به سهامداران فعلی شرکت تعلق دارد.
50 =100 - 150
گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟
تاکنون با مزایای حق تقـدم خرید سهام برای سهامداران فعلی شرکت آشنا شده‌اید. اما شاید این دو سؤال درباره حق تقدم، ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد:
- سهامداران فعلی چگونـه از تصمیم شرکت برای افزایش سرمایه مطلع می شوند؟
- آیا سهامداران فعلی، ملزم به استفاده از حق تقدم خود هستند و درصورت استفاده نکردن از حق تقـدم، از کسب سود ناشی از مابه‌التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار سهم محروم خواهند شد؟
پس از آنکه موضوع افزایش سرمایه شرکت به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیر الانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر می شود تا همه سهامداران از این تصیم مطلع شوند. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست می شود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحاً گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود. سهامداران شرکت پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام، ممکن است به یکی از سـه روش زیر اقدام کنند:
1- فـرم مذکور را در مهلت تعیین شده (که معمولا 60 روز است) تکمیل و برای شرکت ارسال کنند. این اقدام به منزله تمایل سهامدار به مشارکت در افزایش سرمایه شرکت است. بنابراین وی باید علاوه بر تکمیل فـرم، مبلغ اسمی سهام را به حساب شرکت واریز نمایند تا سهام جدید، به نام آنها صادر شـود.
2- برخی‌از سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نکنند. در این حالت، شرکت پس از پایان مهلت مقرر، سهام باقیمانده را با قیمت روز بازار، در بورس فروخته و مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار را به حساب سهامدارانی که از حق تقدم خود استفاده نکرده‌‌اند، واریـز می‌کند.
3- دسته سوم از سرمایه‌گذاران، افرادی هستند که گواهی حق تقدم خرید سهام خود را در بورس می فروشند. این گروه از سهامداران می توانند برای فروش گواهی حق تقدم سهام خود، به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه و این گواهی را به قیمت روز بازار، به فروش برسانند. قیمت گواهی حق تقدم در بورس، معمولاً معادل تفاوت قیمت اسمی (100 تومان) و قیمت بازار سهم است. بنابراین، اگر مثلاً قیمت سهام شرکت الف در بورس، 150 تومان باشد، قیمت گواهی حق تقدم خرید سهام شرکت الف در بورس، حدوداً 50 تومان خواهد بود:
50 =100 – 150
ممکن است این سؤال مطرح شود که چه کسانی به خرید گواهی حق تقـدم خرید سهام علاقه نشان می دهند؟ این گواهی برای آن دسته از سرمایه گذارانی که انتظار دارند قیمت سهم مذکور در آینده با افزایش مواجه شـود، جذابیت دارد؛ زیرا با خرید این گواهی، می توانند سهامدار شرکت مذکور شوند.
از آنجا که گواهی حق تقدم خرید سهام نیز همانند سهام، در بورس داد و ستد می شود، بنابراین یک ورقه بهادار به شمار می رود.
نکته قابل توجه اینکه در هر صورت، مزایای ناشی از حق تقدم، به سهامداران شرکت تعلق دارد و حتی در صورت عدم استفاده آنها از حق تقدم، آنها از کسب این مزایـا محروم نخواهنـد شد، اگرچه برخی سهامداران ترجیح می دهند با دریافت سهام جدید، از این مزایا استفاده کنند و برخی دیگر، با فروش گواهی حق تقدم خود در بورس.