بازار پایه فرابورس
بازار پایه فرابورس با هدف تسهیل ورود شرکت های سهامی عام به بازار بورس و راحتی سهامداران برای خرید و فروس سهام خود، فعالیت جدی خود را حدود چهارماه است که آغاز کرده به این خاطر که در سال جاری با انجام یک سری اصلاحات این بازار رونق بسیاری گرفته است
بازار پایه فرابورس با هدف تسهیل ورود شرکت‌های سهامی عام به بازار سرمایه و سهولت در انجام معاملات آنها، فعالیت خود را از نیمه خردادماه سال‌جاری آغاز کرد و با وجود گذشت ۴ ماه از شروع معاملات این بازار، همچنان ابهاماتی در نحوه و چگونگی دادوستد سهام در آن به چشم می‌خورد.
نبود اطلاعات شفاف در داد و ستد روزانه سهام و عدم ارائه جزئیات معاملات در بخش حراج تک‌نرخی، باعث پیچیدگی بیشتر و سردرگمی معامله‌گران در زمینه نحوه انجام داد و ستد در بازار پایه شده است.
هدف از ایجاد بازار پایه فرابورس
در راستای اجرای تبصره بند «ب» ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه، باید کلیه امور مربوط به شرکت‌های سهامی عام از قبیل ثبت، نقل و انتقال، مبادله سهام و... از طریق بازار سرمایه صورت گیرد.بر همین اساس، بازار پایه فرابورس با هدف کمک به مبادلات سهام شرکت‌هایی که در هیچ یک از بازارهای بورس و فرابورس پذیرفته نشده‌اند، راه‌اندازی شده و با شرایط ساده‌تر در مقایسه با بورس و فرابورس آماده پذیرش شرکت‌ها است.
همچنین مطابق ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار، وظیفه اصلی سازمان بورس، حمایت از حقوق سهامداران است که این مساله در اکثر بورس‌های دنیا مدنظر قرار داده می‌شود و بر این اساس، تمامی شرکت‌های سهامی عام بدون استثنا و در تمامی کشورها، تحت نظارت قانون آن کشور هستند.
متاسفانه این موضوع در ایران رعایت نشده است؛ به طوری که تاکنون بالغ بر هزار شرکت سهامی عامی تاسیس شده که تحت نظارت سازمان بورس نیستند.
اما به موجب قانون برنامه پنجم توسعه، از این پس تمامی شرکت‌های سهامی عام ملزم به ورود به بازار پایه فرابورس خواهند بود.
معضلات شرکت‌های خواستار ورود به بازار پایه
بیشتر شرکت‌های سهامی عام که خواهان درج در بازار پایه هستند با دو مشکل عمده روبه‌رو می‌شوند؛ عدم شفافیت و نبود اطلاعات سهامداران.با توجه به دستورالعمل افشای اطلاعات، تمامی شرکت‌های سهامی عام موظف به ارائه عملکرد سالانه و میان دوره‌ای خود هستند که این اطلاعات می‌بایست به طور شفاف و در مهلت تعیین شده ارسال شود، بنابراین چون شرکت های تازه وارد آشنایی چندانی با این روال اطلاع رسانی ندارند، در بدو ورود دچار مشکل می‌شوند.
همچنین این قبیل شرکت‌های سهامی عام، با انبوهی از سهامداران در ارتباط هستند که در واقع هیچ اطلاعات هویتی و نشانی از آنها در اختیار ندارند؛ در مواردی تعداد سهامداران برخی از این شرکت‌ها بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر می‌شود.
در صورتی که اگر این شرکت‌ها از بدو تاسیس در بازار سرمایه ثبت شده بودند، تمامی مشخصات سهامدارانشان به صورت خودکار در دسترس بود.
در همین راستا بازار پایه، کمیته‌ای را برای رفع این معضل تشکیل داده که مابین شرکت‌ها و فرابورس فعالیت می‌کند و کلیه اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند.
این کمیته تاکنون توانسته وظیفه خود را به خوبی انجام دهد که نمونه بارز آن در چند شرکت حاضر در بازار پایه به چشم می‌خورد.
الزام قانون پنجم توسعه در زمینه پذیرش شرکت‌ها تا چه زمانی قابل اجراست؟
مطابق با قانون مزبور کلیه شرکت‌های سهامی عام خارج از بازار سرمایه، تنها ۶ ماه مهلت دارند تا درخواست پذیرش خود را ارائه کنند که این مهلت ۶ ماهه در پایان شهریورماه سال جاری به پایان رسید.
همچنین بخشنامه‌هایی به سازمان امور مالیاتی و ثبت شرکت‌ها ارسال شده که از این پس هر گونه نقل و انتقال سهام و سایر فعالیت‌های مرتبط در این شرکت‌ها باید با مجوز رسمی سازمان بورس صورت گیرد.
در واقع این قانون ضمانت اجرایی دارد و دیر یا زود تمامی شرکت‌ها باید وارد حیطه بازار سرمایه شوند و راه دیگری برای آنها وجود ندارد.
آیا جریمه‌‌ای برای شرکت‌هایی که بعد از این تاریخ پذیرش شوند، وجود دارد؟
در قانون جرایم و مجازات‌ها، امکان تعریف جریمه برای این موضوع در نظر گرفته نشده است و اعمال جریمه در دیرکرد ورود این شرکت‌ها به نظر سازمان بورس و اوراق بهادار بستگی دارد.
تفاوت نحوه نظارت بر اطلاعات شرکت‌های بازار پایه با بورس یا فرابورس
شرکت‌های بازار پایه، الزامی در ارائه پیش‌بینی بودجه ندارند و ارسال این اطلاعات بنابه نظر شرکت متغیر است.البته شرکت‌های بازار پایه کماکان موظفند صورت‌های مالی حسابرسی شده و میان دوره‌ای خود را در زمان معین به سازمان بورس ارسال کنند.