معرفی انواع سبد سهام

در بازار سهام شاید به تعداد مشارکت‌کنندگان در آن، روش و شکل متفاوت برای تشکیل سبد سهام وجود داشته باشد، اما کارشناسان و متخصصان کوشیده‌اند تا انواع سبد سهام را در قالب چند حالت کلی طبقه‌بندی کنند.

1- سبد تهاجمی (Aggressive Portfolio): این سبد شامل سهم‌هایی با ریسک و در نتیجه بازده بالا (high risk / high return) می‌باشد. به این خاطر به این نوع تشکیل سبد، تهاجمی می‌گویند که سرمایه‌گذار در این حالت می‌کوشد تا بازدهی بالاتری را نسبت به بازدهی میانگین بازار (شاخص کل) به دست آورد و به همین خاطر نیز حد بالایی از ریسک را متحمل می‌گردد.

 سهام این سبد عموما دارای ضریب بتای بالا و در نتیجه اثر پذیری بیشتر از نوسانات بازار هستند. زیرا هرچه بتای سهم بالاتر برود، میزان اثر پذیری رفتار آن از رفتار و نوسانات بازار بیشتر خواهد بود. شرکت‌هایی که سهام آنها خاصیت تهاجمی دارند، عموما در مرحله‌های اولیه رشد خود قرار دارند. مدیریت بهینه ریسک در چنین سبدهایی به اضافه کنترل زیان‌های احتمالی و همچنین شناسایی به موقع سودهای کسب شده، کلیدهای موفقیت می‌باشد.
 

2- سبد دفاعی (محتاطانه) (Defensive Portfolio): این نوع از سبد، معمولا شامل سهم‌هایی است که بتای چندان بالایی نداشته باشند. این نوع سبد با نوسانات شدید بازار دچار هیجان نمی‌شود و به نوعی ایزوله است. سهام این نوع سبد، عمدتا باید از وضعیت بنیادی قوی برخوردار بوده و مرتبط با شرکت‌ها و گروه‌هایی که هیجانات شدید بازار را دنبال می‌کنند، نباشد. سهام یک سبد محتاطانه از شرکت‌هایی خریداری می‌شوند که محصول یا خدمات آنها به صورت همیشگی دارای یک تقاضای پیوسته و در یک محدوده نسبتا ثابت و مشخص در واحد زمان باشد. سهام محتاطانه و دفاعی، در خلال تمام سیکل‌های بازار می‌توانند خود را از ضرر و زیان‌های شدید و ضربه‌های منفی بازار در امان نگاه دارند.

 یکی دیگر از خصوصیات چنین سبدهایی دارا بودن سهم‌هایی است که در اصطلاح غیرچرخه‌ای (Non-cyclical) هستند. در این نوع سهام، وضعیت اقتصادی کشور و مردم به تقاضای خرید محصولات یا خدمات شرکت مرتبط با سهم، تاثیری نمی‌گذارد. شرکت در دوره‌ای خاص رشد و در دوره‌ای دیگر رکود ندارد و می‌تواند حیات و سوددهی خودش را حتی در حالات آشفته اقتصادی حفظ کند.

نکته کلیدی در تشکیل اینچنین سبدهایی، داشتن سهامی با P/E پایین نسبت به متوسط بازار و همچنین سهامی با بتای پایین است. سهام این سبد همان طور که در برابر افت شدید بازار مصون هستند، در روند رشد بازار هم بالطبع نمی‌توانند مطابق آهنگ رشد بازار رشد کنند و به همین دلیل، سرمایه‌گذاران جوان و به دنبال هیجان، یا سرمایه‌گذارانی که افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت دارند به سمت چنین سبدهایی تمایل پیدا نمی‌کنند.

3- سبد درآمدی (Income Portfolio): این نوع از سبد به کسب بازدهی از طریق سود تقسیمی هر سهم تکیه دارد. سهامداران برای تشکیل چنین سبدی می‌توانند به دنبال سهامی بگردند که به‌رغم افت زیادی که در قیمت داشته اند، همچنان دارای سیاست تقسیم سود به میزان خوب و بالایی باشند.

این شرکت‌ها نه تنها در عرصه ارائه خدمات فعال هستند بلکه دارای سودسازی سرمایه (Capital Gain) نیز هستند که این سودسازی سرمایه می‌تواند منجر به رشد قیمتی سهم شان نیز گردد و سرمایه‌گذار از محل فروش سهام خود در قیمت‌های بالا نیز می‌تواند سود شناسایی کند. در این راستا، نسبتی که بیان‌کننده میزان کارآیی این سبد است حاصل تقسیم سود سالانه به ازای هر سهم بر قیمت هر سهم است. در واقع با این نسبت فرد میزان درآمدی که به ازای هر یک تومان سرمایه‌گذاری‌اش از طریق سود تقسیمی سالانه به دست می‌آورد را محاسبه می‌کند. این مقدار سود تقسیمی در شرکت‌ها، بستگی به نوع تجارت شرکت، جایگاه آن در بازار، درآمد‌ها و cash flow آن دارد.

این نوع سبد بیشتر مورد تمایل سرمایه‌گذاران ارزش محور خواهد بود تا سرمایه‌گذارانی که به رشد قیمتی سهم بیشتر اهمیت می‌دهند.

4- سبد سوداگرانه ( Speculative Portfolio ): این نوع سبد دارای ریسک بسیار زیادی است. متخصصان پیشنهاد می‌کنند بیش از 10 درصد از سرمایه قابل سرمایه‌گذاری در چنین سبدی قرار نگیرد. این نوع سبد، بیشتر بر اساس شایعات مدیریت می‌شود. هرچه تجربه افراد بیشتر باشد در گرداندن چنین سبدی موفق‌تر خواهند بود. در ایران به چنین نوع سرمایه‌گذاری، سفته بازی هم می‌گویند. در این نوع سبد، انتخاب یک سهم درست می‌تواند سود زیادی را در زمان کوتاهی نصیب فرد کند.

 گزینه‌های هدف این سبد، سهام نوسانی هستند. سهام نوسانی، به سهامی گفته می‌شود که به نسبت پتانسیل بازدهی مثبتی که دارند، دارای ریسک زیادی نیز هستند. افرادی که این نوع از سهام را می‌خرند، معتقدند که بدون انجام تحلیل‌های آنچنانی و جزء به جزء، می‌توان از بالارفتن قیمت سهام سود برد. همچنین این نوع از سرمایه‌گذاری، نمی‌تواند به طور خاص در رده سرمایه‌گذاری‌های رسمی و با قاعده دیگر قرار گیرد.

5- سبد هیبریدی (ترکیبی) – The Hybrid Portfolio: این سبد سرمایه‌گذاری مخصوص به سهام نیست و اقلام دیگری در آن حضور دارند. سبد هیبریدی، ترکیبی از فعالیت اقتصادی در اوراق قرضه، بورس‌های کالایی، املاک و مستغلات و حتی سرمایه‌گذاری در زمینه هنر است. در این رویکرد انعطاف پذیری زیادی است. یک راه معمول برای گرفتن درآمد از چنین سبدهایی، خرید اوراق قرضه با سررسیدهای متفاوت از هم است. این سبد به صورت ترکیبی از مواردی که اشاره شد، تشکیل شده و نسبت‌های تخصیص هرکدام در سبد تقریبا به صورت ثابت است. معمولا اقلام تشکیل‌دهنده چنین سبدی بهتر است همبستگی منفی نسبت به همدیگر داشته باشند.

تعریف همبستگی (Correlation): در دنیای علم اقتصاد، اندازه احتمالی حرکت دو اوراق بهادار نسبت به هم را همبستگی می‌نامند. این نسبت یا ضریب، عددی بین 1- و 1+ است. ضریب همبستگی مثبت نشان‌دهنده این است که هر دو قیمت با هم نوسان می‌کنند و جهت بالا یا پایین رفتن هر دو قیمت با هم یکسان و هم جهت است و به همین ترتیب برای ضریب همبستگی منفی برعکس این حالت است. اما ضریب همبستگی صفر به‌این معنا است که هیچ کدام از دو قیمت به همدیگر وابستگی ندارند و کاملا به صورت متفاوت از عملکرد یکدیگر عمل می‌کنند.