چگونه می‌توانیم هزینه‌های سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهیم؟
نظارت و دقت بر روی هزینه‌های ناشی از سرمایه‌گذاری از عوامل مهمی است که شاید بسیاری از سرمایه‌گذاران آن را نادیده می‌گیرند. هزینه‌های سرمایه‌گذاری یکی از چند متغیر تأثیرگذار بر سودآوری هستند که کنترل و مدیریت آن‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در حاصل شدن سود داشته باشد.
هزینه‌هایی از قبیل کارمزد معاملات، مالیات، هزینه‌های مدیریتی و… ازجمله هزینه‌های سرمایه‌گذاری در بورس محسوب می‌شوند. برای کاهش یا کنترل هر یک از این هزینه‌ها راهکارهایی وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
کارمزد خریدوفروش و مالیات
مانند هر مکانیزم پولی و مالی دیگری، درازای ارائه خدمات مرتبط با معاملات بورس اوراق بهادار و بازار سرمایه نیز، وجهی به‌عنوان کارمزد دریافت می‌شود. کارگزاران برای انجام معاملات به سازمان بورس و هسته مرکزی معاملات بورس متصل می‌شوند و تمامی معاملاتی که روزانه به‌صورت آنلاین و یا از طریق ایستگاه‌های معاملاتی صورت می‌پذیرد به سازمان بورس ارسال می‌شوند.
انجام معاملات برای سرمایه‌گذاران هزینه‌ای تحت عنوان کارمزد به همراه دارد. کارمزد معاملات، صرفاً متعلق به کارگزار نیست و بین سازمان‌های مختلفی ازجمله شرکت بورس، شرکت سپرده‌گذاری، سازمان بورس، شرکت فناوری بورس و شرکت کارگزاری تقسیم می‌شود.
کارمزد انجام تراکنش خرید و تراکنش فروش در بازار بورس متفاوت است . فرآیند خرید سهام در بورس مالیاتی به همراه ندارد، درحالی‌که به فروش سهام مالیات تعلق می‌گیرد، درنتیجه هنگام فروش درصد کارمزد بین ۵ شرکت نامبرده شده و اداره مالیات تقسیم می‌شود. شرح کارمزد معاملات خریدوفروش در جدول زیر به نمایش گذاشته شده است.
| شرح کارمزد | خرید | فروش | سقف کارمزد خرید (ریال) | سقف کارمزد فروش (ریال) |
| کارمزد کارگزاری | ۰,۰۰۴ | ۰,۰۰۴ | ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ |
| کارمزد شرکت بورس | ۰,۰۰۰۳۲ | ۰,۰۰۰۴۸ | ۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۴۰,۰۰۰,۰۰۰ |
| حق نظارت سازمان | ۰,۰۰۰۳۲ | ۰,۰۰۰۴۸ | ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ |
| کارمزد شرکت سپرده‌گذاری | ۰,۰۰۰۱ | ۰,۰۰۰۱۵ | ۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۴۰,۰۰۰,۰۰۰ |
| شرکت فناوری بورس | ۰,۰۰۰۱۲ | ۰,۰۰۰۱۸ | ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ |
| مالیات | ۰ | ۰,۰۰۵ | ۰ | سقف ندارد |
| جمع کل | ۰,۰۰۴۸۶ | ۰,۰۱۰۲۹ | – | – |
نکته: در خصوص توضیحات کامل‌تر نرخ کارمزدها و خدمات در بازار سرمایه این مطلب زا بخوانید.
با توجه به اطلاعات جدول بالا هزینه هر خریدوفروش سهام در بازار بورس به‌طورکلی ۱٫۵۱۵ درصد است، بنابراین افراد باید بیشتر از ۱٫۵۱۵ درصد سود کسب کنند تا علاوه بر تأمین هزینه‌های کارمزد و مالیات به سوددهی مناسب برسند.
هزینه‌های صدور و ابطال
با خریدوفروش واحدهای صندوق‌های ETF درصدی به‌عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایهگذار کسر می‌گردد. هزینه کارمزد صندوق‌های قابل معامله در بورس برای انجام تراکنش خرید ۰٫۴۸۶ درصد و برای فروش: ۰٫۵۲۹ درصد است.
مطابق قانون “توسعه ابزارها و نهادهای مالی در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل‌وانتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آن‌ها مالیاتی مطالبه نخواهد شد.
سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری هزینه‌ای دریافت می‌کنند. این نوع از هزینه‌ها به زمان و تعداد فرایند صدور و ابطال سرمایهگذار مربوط می‌شود. بر اساس امید نامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری این هزینه‌ها در دو بخش در نظر گرفته‌شده است. بخشی از این هزینه به‌صورت ثابت به مبلغ ۲۰۰۰۰ ریال است که به ازای هر فرایند صدور یا ابطال به هر گواهی سرمایه‌گذاری (بدون در نظر گرفتن تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری) تعلق می‌گیرد.
بخش دیگری از این هزینه‌ها تحت عنوان “جریمه تعجیل در خروج” است. این هزینه از سرمایه‌گذارانی که مدت سرمایه‌گذاری آن‌ها کمتر از ۹۰ روز باشد، به‌صورت پلکانی از ۱ تا ۵ درصد نسبت به قیمت ابطال دریافت خواهد شد. مبنای محاسبه قیمت ابطال واحد سرمایه‌گذاری روز بعد از تاریخ درخواست ابطال خواهد بود. هزینه ثابت ابطال هر گواهی سرمایهگذار ۲۰,۰۰۰ ریال است.
کارمزد ابطال ازجمله هزینه‌هایی است که در صورت ابطال، به‌طور مستقیم توسط سرمایهگذار پرداخت می‌شود. میزان این هزینه،نحوه پرداخت و بازه زمانی تعیین‌شده برای پرداخت بر مبنای اساسنامه و امیدنامه است. پس از کسر هزینه‌های مربوط به ابطال طی مدت تعیین‌شده در امیدنامه و اساسنامه صندوق‌ها از تاریخ درخواست ابطال، وجه مربوطه به حسابی که سرمایهگذار معرفی نموده است، واریز خواهد شد. درصورتی‌که سرمایهگذار بخشی از واحدهای سرمایه‌گذاری خود را ابطال نماید، برای بخش باقی‌مانده گواهی سرمایه‌گذاری جدید صادر خواهد شد که مشمول هزینه صدور گواهی نخواهد بود.
چگونه هزینه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهیم؟
کارمزد یک هزینه معمولاً ثابت برای هر معامله خرید و فروشی است که در بورس انجام می‌دهید. برای کاهش این دست هزینه‌ها بهتر است برنامه‌ریزی درست و دقیق برای معاملات در نظر گرفته شود.
افراد بایستی برای انجام معاملات با بررسی‌های دقیق و سنجیده نسبت به انتخاب سهم‌هایی با بازدهی بالاتر اقدام نمایند و در نظر داشته باشند با انتخاب سهم‌های بنیادی و سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت می‌توانند تعداد دفعات خریدوفروش‌های خود را کاهش داده و درنتیجه هزینه‌های مربوط به کارمزد معاملات و مالیات فروش سهام را کم کنند.
پرهیز از خریدوفروش‌های هیجانی و احساسی و تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده از دیگر نکات مهمی است که باید موردتوجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد زیرا با این نوع تصمیم‌گیری‌ها هزینه‌های مربوط به کارمزد و مالیات ممکن است از سود حاصل از معاملات بیشتر شود.
همچنین ساخت یک پرتفوی بیش‌ازحد متنوع سازی شده از عواملی است که ممکن است باعث افزایش هزینه‌های کارمزد معاملات شده و سود از بین برود، به همین سبب باید چیدمان پرتفوی به گونه‌ایی باشد که علاوه برداشتن تنوع کافی، تنوع سازی بیش‌ازحد آن و هزینه‌های کارمزد، مانع از کسب سود نشود.
کاهش هزینه سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
در خرید و فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز هزینه صدور و ابطال واحدها متفاوت است. برخی از صندوق‌ها برای صدور و ابطال هزینه‌ایی دریافت نمی‌کنند و برخی با توجه به زمان ابطال و عوامل دیگر هزینه‌های متفاوتی دریافت می‌کنند. برای خرید واحدهای این صندوق‌ها بایستی با بررسی و انتخاب صندوق‌هایی که بازدهی بالاتری را به همراه دارند و مطالعه امید نامه صندوق‌ها و تحقیق در مورد هزینه‌های مدیریتی و … نسبت به انتخاب بهترین صندوق اقدام نمود.
نتیجه‌گیری
برخی از افراد هزینه‌های جانبی سرمایه‌گذاری و معامله‌گری سهام را در نظر نمی‌گیرند، درحالی‌که این هزینه‌ها می‌توانند میزان سود شخص را (مخصوصاً در صورت افزایش دفعات معاملات و بهره نگرفتن از سرویس‌های مناسب مانند بآشگاه مشتریان) کاهش دهند.