بهترین سرمایه‌گذاری چیست؟
کسب درآمد، سرمایه و پس‌انداز جزء جدایی‌ناپذیر زندگی امروزه است و بیشتر افراد به دنبال راه‌هایی برای کسب درآمد و سود بیشتر هستند تا هزینه فرصت برای سرمایه خود را کاهش داده و ثروت و دارایی خود را افزایش دهند.
غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و ریسک‌پذیری یکی از ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر در سرمایه‌گذاری است. راه‌های سرمایه‌گذاری بسیاری مانند سپرده‌گذاری در بانک، خرید سهام در بورس، سکه و … وجود دارند که هرکدام دارای مزایا و مخاطرات خاص خود هستند. بنابراین سوال مهمی که ذهن بسیاری از سرمایه گذاران را به خود مشغول می کند این است که”بهترین سرمایه گذاری چیست؟“
بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری انتخاب‌هایی هستند که علاوه‌بر متناسب بودن با استراتژی‌ها و شرایط فرد، بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذار را به‌دنبال داشته، دارای ریسک پایین‌تری بوده و از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد.
ارز
بازار ارز، بازاری پرنوسان و پرریسک است و عوامل متعددی بر روند آتی قیمت انواع ارز اثر می‌گذارد؛ از روابط سیاسی، قیمت نفت و مشتقات آن و روند برجام گرفته تا عملکرد اقتصاد ملی اعم از صادرات، واردات و سیاست‌های کلی بانک مرکزی، ارزش پول ملی، تورم و …
درک مناسبات اقتصادی جهان در این بازار بسیار مهم بوده و درک درست از آینده حتی بسیار مهم‌تر از آگاهی از واقعیت موجود است؛ زیرا این موضوع که یک حادثه مهم در جهان چگونه ادامه خواهد یافت را هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقاً در لحظه شروع آن حادثه پیش‌بینی کند.
هر کدام از حوادث ذکرشده می‌تواند در لحظه و بدون هیچ‌گونه اعلام قبلی رخ دهند و به‌دنبال خود موجب نوسانات شدید کوتاه‌مدت ارزها در جهان شوند. برای کسانی‌که به دنبال یک سرمایه‌گذاری بی‌دردسر هستند خرید ارز راه‌حل چندان مناسبی به نظر نمی‌رسد. زیرا دارای حساسیت‌های بالا و نیازمند اختصاص دادن زمان زیادی در روز برای کنترل نوسانات ارز است.
املاک و مستغلات
در کشور ما به دلیل وجود عوامل فرهنگی و اقتصادی، به مسکن و مستغلات در سرمایه‌گذاری اهمیت بسیاری داده می‌شود که به همین دلیل همواره بازار مسکن منبع خوبی برای سرمایه‌گذاری پرسود بوده است.
خرید مسکن البته بسیار پرهزینه و دارای ریسک است و ممکن است سود مورد انتظار را در کوتاه‌مدت به همراه نداشته باشد. همچنین نقدشوندگی پایین بازار مسکن یکی از معایب سرمایه‌گذاری در این حوزه است.
ورود به سرمایه‌گذاری در این حوزه نیاز به تجربه و آگاهی از وضعیت اقتصادی کشور، میزان عرضه‌وتقاضا، یافتن مناطق مناسب برای سرمایه‌گذاری و … دارد تا نتیجه مطلوب از سرمایه‌گذاری به دست آید.
عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در آینده عبارت‌اند از: سیاست‌های دولت در بافت فرسوده و مسکن اجتماعی و نحوه اجرایی شدن آن، رشد اقتصادی و قدرت خرید مردم، جدیت دولت در اجرای قوانینی چون مالیات بر خانه خالی و ….
البته رشد قیمت مسکن به‌صورت ناهمگن بوده و ممکن است در مناطق مختلف این میزان رشد یا افت قیمت متفاوت باشد. عواملی همچون میزان رشد منطقه، تصمیمات شهرسازی، امکانات شهری و نوع بافت منطقه از عواملی هستند که روی قیمت ملک تأثیرگذار هستند.
با توجه به نوسانات قیمت مسکن در طول سال، انتخاب زمان مناسب برای خرید ملک، فاکتور مهم دیگری است که در موفقیت سرمایه‌گذاری می‌تواند تاثیرگذار باشد. البته سرمایه‌گذاری بر روی مسکن می‌تواند خطرات دیگری نیز داشته باشد. برای مثال مسکن در جریان حوادث طبیعی مثل زلزله، سیل و… آسیب‌پذیر بوده و ممکن است قسمتی از آن از بین برود یا ازنظر اقتصادی ارزش خود را از دست بدهد.
در سال گذشته رشد ۲۲ درصدی قیمت مسکن در تهران در بهمن ۹۶ نسبت به بهمن ۹۵ گزارش شده که این میزان در طی سال‌های مختلف و با توجه به عوامل متفاوت می‌تواند متغیر باشد.
سکه و طلا
عوامل تأثیرگذار بر قیمت سکه به‌مراتب بیشتر از ارز است. چرا که طلا علاوه‌بر اثرپذیری مستقیم از نوسانات نرخ ارز به اونس جهانی نیز وابسته است. اونس جهانی هم به عوامل بسیاری بستگی دارد؛ از جمله این عوامل می‌توان به جنگ و درگیری در کشورهای آفریقایی یا آزمایش‌های موشکی کره شمالی، عملکرد اقتصاد چین و نرخ بهره در آمریکا اشاره کرد.
به همین دلیل برای سرمایه‌گذاری روی طلا و سکه نباید از نوسان قیمت ارز غافل بود، همچنین قیمت سکه و طلا تابع عرضه و تقاضا بوده و دارای یک قیمت جهانی است.
چیزی که همیشه باعث شده تا سکه به‌عنوان یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری شناخته شود، خاصیت «نقد شوندگی» آن است. به این معنی که هر زمان نیاز به نقد کردن سرمایه باشد، می‌توان به‌راحتی آن را به پول نقد تبدیل کرد و طلا یکی از نقدشونده‌ترین دارایی‌ها در دنیا محسوب می‌شود.
از دیگر مزیت‌های سرمایه‌گذاری روی طلا، نبود محدودیت زمانی است و در هر زمان می‌توان اقدام به خریدوفروش آن کرد. طلا مانند مسکن در مقابل حوادث طبیعی مقاوم است و می‌تواند حفظ شود.
سپرده‌گذاری در بانک‌ها
در سپرده‌گذاری بانکی باید تا یک موعد مقرر پول خود را در بانک قرار دهید تا سود کامل را دریافت کنید. بنابراین اگر قصد داشته باشید قبل از موعد پولتان را پس بگیرید باید وجهی را به‌عنوان جریمه پرداخت کنید.
برای افرادی که اهل ریسک نیستند، سرمایه‌گذاری از طریق سپرده‌گذاری در بانک را می‌توان یکی از بهترین گزینه‌ها دانست.
بااین‌حال نرخ سود سپرده‌های بانکی هم‌اکنون به میزان حداقل۱۰ درصد و حداکثر ۲۳ درصد است. البته ریسک سپرده‌گذاری در بانک صفر نیست و بانک‌هایی که نرخ سود بالاتری را پیشنهاد می‌کنند، با ریسک بالاتری مواجه هستند.
درواقع نرخ سود بیشتر پیشنهادی، پاداش ریسکی است که سپرده‌گذار تحمل می‌کند و چشم بر احتمال نزول دارایی‌اش می‌بندد.
وقتی افراد تصمیم می‌گیرند که با سرمایه خود یک سپرده بانکی داشته باشند، شاید در ظاهر بعد از مدتی با یک سود مالی روبه‌رو شوند اما باید بدانند که از یک نکته چشم‌پوشی کرده‌اند و آن‌هم ارزش واقعی پول است. افزایش در ارزش واقعی پول به این معناست که باتوجه به وجود تورم هرساله در قیمت کالاها و خدمات، سود دریافتی از بانک به گونه‌ایی باشد که در پایان هر دوره سپرده، هزینه‌های تورم و افزایش قیمت‌ها پوشش داده شده و بازهم بر میزان دارایی فرد افزوده شده باشد.
بورس اوراق بهادار
یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری سودآور که می‌تواند هم در کوتاه‌مدت و هم در طولانی‌مدت برای سرمایه‌گذار سود داشته باشد، خرید سهام است.
یکی از ویژگی‌های مثبت در خرید سهام این است که مانند سپرده‌گذاری در بانک، هر فرد با هر میزان پولی که در اختیار دارد می‌تواند در این بخش سرمایه‌گذاری کند.
اما فرق عمده سهام با سپرده‌گذاری در بانک این است که در بانک افراد کم‌وبیش با سود بانکی روبه‌رو هستند و نیازی به ریسک کردن ندارند. درحالی‌که در بورس افراد باید پذیرای ریسک خریدوفروش خود باشند.
چون به همان میزان که ممکن است بورس سوددهی داشته باشد امکان ایجاد ضرر و زیان نیز وجود دارد. قیمت سهام بورس را می‌توان به عوامل زیادی مانند بازار جهانی، شرایط سیاسی کشورها، وضعیت صنعت، عملکرد شرکت و… وابسته دانست. بنابراین سیاست‌های پولی و مالی دولت، قیمت جهانی نفت و حتی روند مذاکرات هسته‌ای و … نیز می‌تواند روی سهام بورس تأثیرگذار باشد.
رشد در هر صنعتی نیز می‌تواند اثرات خاص خود را بر روی سهام داشته باشد. برای مثال با ایجاد روند رو به رشد قیمت جهانی فلزات، گروه فلزات در بورس نیز از روند رو به رشدی برخوردار خواهند بود.
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند بر روی رشد سهام شرکت اثرگذار باشد، وضعیت درونی هر شرکت اعم از افزایش سرمایه توسط شرکت، ترکیب سهام‌داران، پیش‌بینی درآمد هر سهصنم (EPS) و ثبات روند رو به رشد EPS و … است.
میزان نقدشوندگی در بورس به نسبت سایر سرمایه‌گذاری‌ها وضعیت خاص خود را دارد. در نتیجه ممکن است سهم خریداری‌شده توسط افراد دارای نقد شوندگی بالایی بوده و خریداران زیادی داشته باشد یا بالعکس سهم خریداری‌شده به‌اصطلاح کم‌طرفدار بوده و فروش آن سهم نیازمند اختصاص زمان بیشتری باشد.
صندوق سرمایه‌گذاری
برای دور ماندن از استرس نوسانات سهام در بازار، می‌توان خرید و معامله صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس یا به اختصار «ETF» را انتخاب کرد. این صندوق‌ها انواع مختلفی دارند که انواع آن‌ها شامل سرمایه‌گذاری در سهام، درآمد ثابت، مختلط و قابل معامله بوده که هرکدام شرایط مخصوص به خود را دارا هستند.
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها باید از طریق بازار سرمایه، کارگزاری‌ها یا بعضاً بانک‌ها اقدام کرد. سهام برخی صندوق‌ها که در بورس قابل خریدوفروش هستند هم از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده که امکان معامله سبدی از سهام یک شاخص را برای شما فراهم می‌کنند. این صندوق‌ها طی یک سال گذشته ۵ تا ۳۸ درصد بازدهی داشته و متوسط بازدهی آن‌ها ۱۷ درصد بوده است.
معاملات این صندوق‌ها (ETF ها) را می‌توان مانند سهام در طول یک روز معاملاتی انجام داد. از مزیت‌های مهم ETF، ارزان بودن آن‌ها نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که همین امر باعث شده که بیشتر از سهام، خواهان داشته باشند. زیرا مینیمم سرمایه‌ای برای آن تعریف نمی‌شود و همچنین طبق قانون، هرگونه خریدوفروش و انتقالی هم معاف از مالیات است. باوجود اینکه هزینه اولیه خرید در زمان شروع به کار این صندوق‌ها بسیار پایین است، هزینه‌های معاملات پس از آن به‌صورت متغیر می‌تواند بالا باشد.
خرید اوراق با درآمد ثابت
در بورس اوراق‌بهادار و با درآمد ثابت منتشر می‌شوند که ازنظر سود و ریسک متنوع هستند. ریسک اوراق بدهی دولتی (مثل اسناد خزانه و…) صفر است. اما اوراق بدهی شرکت‌ها یا اوراق مشارکت شهرداری‌ها و… اگرچه ریسک نکول بسیار کمتری دارند اما مثل اوراق دولتی نیستند. سود آن‌ها هم بین ۱۴.۵ تا ۲۳ درصد است.
برخی از اوراق با درآمد ثابت، سود ماهانه یا سه‌ماهه پرداخت می‌کنند و برخی تعهد سود ندارند و بازدهی آن‌ها صرفاً از محل افزایش قیمت تا سررسید ایجاد می‌شود.
مزیت این اوراق این است که نوسان قیمت آن‌ها در شرایط خوب و بد اقتصادی زیاد نیست و این ریسک ضرر و زیان را کم می‌کند. به‌علاوه این اوراق از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند و یک روز پس از فروش اوراق، امکان دریافت وجه فروش آن‌ها وجود دارد.
اوراق قرضه‌ای که توسط دولت عرضه می‌شود، از خطر تورم و مشکلات اقتصادی در امان بوده و اطمینان بیشتری برای مشتری دارد. فهرستی از اوراق قرضه توسط سازمان مالیات کشور، معاف از مالیات اعلام شده‌اند که با این قانون تمامی درآمدهای حاصل از این اوراق معاف از مالیات هستند.
خرید بیمه عمر
شرکت‌های بیمه در هر کشوری بسته به نیازهای اقتصادی مختلف جامعه، طرح‌هایی را ارائه می‌دهند. بیمه زندگی به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری سودآور و مطمئن برای آینده به کار می‌رود. افراد باید قبل از هرگونه اقدامی در این زمینه، به‌طور کامل و جامع اطلاعاتی را در مورد بیمه و انواع خدمات آن به دست آورند.
بیمه انواع مختلفی دارد و در نوعی از بیمه عمر، می‌توان با بخشی از پول که پرداخت‌شده یک حساب سرمایه‌گذاری داشت.
بیمه تمام عمر شرایط انعطاف‌پذیری بر طبق شرایط و نیازها دارد و علاوه بر این، به‌عنوان سرمایه‌گذاری هم می‌توان به آن نگاه کرد. از مبلغی که در حساب بیمه واریز می‌شود، می‌توان به‌عنوان وثیقه برای وام از شرکت بیمه استفاده کرد و به‌جای اینکه پول وام به بانک بازگشت داده شود به فرد و وارثان فرد بازگشت داده می‌شود.
البته بسیاری از سرمایه‌گذاران به خاطر هزینه‌ها و کمیسیون‌های پرخرج این نوع بیمه، در انتخاب آن شک دارند. نوع دیگری از بیمه عمر هم وجود دارد که امکان سرمایه‌گذاری را با پولی که به‌حساب بیمه واریز می‌شود نمی‌دهد، ولی در عوض برای وارثان، سرمایه را با بازده زیادی برمی‌‌گرداند.
فسخ کردن قراردادهای بیمه، فرد را متحمل هزینه‌هایی می‌کند و نقدشوندگی در این روش سرمایه‌گذاری وابسته به نوع بیمه انتخابی است. ولی در کل نقدشوندگی بیمه بسیار کمتر از روش‌هایی مانند سرمایه‌گذاری در بورس است.
استارت‌آپ
در سال‌های اخیر در اخبار دنیای فناوری شاهد استفاده از کلمه استارت‌آپ در توصیف کمپانی‌های نوپایی هستیم که راهکارهای جدیدی را برای حل مشکلات و مسائل موجود در دنیای فناوری مطرح می‌کنند.
استارتآپها برای تأمین هزینه‌های اولیه خود و برای شروع کار نیازمند سرمایه‌گذاران هستند.
در برخی موارد سرمایه موردنیاز این استارتآپها شاید مبلغ بسیار زیادی نباشد اما وقتی‌که این استارتآپها به نتیجه دلخواه می‌رسند و مورد اعتماد مردم قرار می‌گیرند، سرمایه‌گذاران اولیه آن‌ها بسیار ثروتمند می‌شوند.
پس می‌توان با انتخاب هوشمندانه و انجام تحقیق و همچنین آگاهی از اینکه استارت‌آپ برای ایده‌ایی نو و جدید فعالیت می‌کند و انتظار می‌رود استقبال از آن زیاد باشد، در این پروژه سرمایه‌گذاری کرد. شناخت بالا از تکنولوژی، بازار کار مرتبط، محیط‌های استارت‌آپی و اصول حاکم بر آن‌ها کمک می‌کند که افراد در این راه درست گام بردارند.
سرمایه‌گذاری روی مهارت‌های فردی
اغلب گفته می‌شود که بهترین سرمایه خودتان هستید و هیچ راهی بهتر از این نیست که روی دانش خود سرمایه‌گذاری کنید.
داشتن تحصیلات خوب و مهارت‌های کاربردی و به‌روز بودن در مسئولیتی که بر عهده دارید، برای موقعیت‌های جدید شغلی بسیار مؤثر است. به همین سبب در صورت داشتن سرمایه کمتر، افراد می‌توانند با افزایش مهارت‌های فردی خود در طول زمان ثروت بیشتری برای خود ایجاد کنند.
انتخاب صحیح مهارت‌ها نیازمند شناخت دقیق فرد از روحیات و توانایی‌های خود و شرایط بازار کار است تا بتواند صحیح‌ترین مهارت را انتخاب کرده و با داشتن پشتکار در آن راه به سوددهی در طول زمان برسد.
نتیجه‌گیری
از میان راه‌های مختلفی که برای سرمایه‌گذاری بیان شد هر فرد با توجه به میزان ریسک‌پذیری، سرمایه و شرایط زندگی خود باید بهترین روش را انتخاب کند.
بعضی افراد نیازمند نقدشوندگی بالایی هستند و دراین‌صورت باید از بازار مسکن دور شوند و خود را برای ورود به بازار طلا و سکه آماده سازند. بعضی افراد با داشتن سرمایه‌های بیشتر می‌توانند به‌صورت هم‌زمان روی چند شاخه سرمایه‌گذاری نمایند.
میزان بازدهی حاصل از هر نوع سرمایه‌گذاری با توجه به عوامل مختلف، متفاوت است. برای مثال در بازار بورس نمی‌توان بازدهی مشخصی را در نظر گرفت، چون همان‌طور که اشاره کردیم عوامل متعددی روی قیمت سهام اثرگذارند که با تغییر در هر یک از آن‌ها ممکن است بازدهی تخمین زده شده حاصل نشود. یا در مثالی دیگر در همین چند ماه شروع سال ۹۷ قیمت ارز جهش ناگهانی و غیرقابل‌پیش‌بینی داشت که باعث افزایش سرمایه بسیاری از افراد شد و تأثیر چشمگیری نیز روی سایر بازارها داشته است.
طبق گزارش‌های اعلام‌شده به‌صورت میانگین، میزان سود در هر یک از شاخه‌های سرمایه‌گذاری در سال ۹۶ به‌این‌ترتیب بوده است:
| شاخه سرمایه‌گذاری | میانگین بازدهی در سال ۹۶ |
| ارز | ۱۹٫۳ درصد |
| مسکن | ۲۳٫۵ درصد |
| طلا و سکه | ۳۲٫۸ درصد |
| سپرده‌های بانکی | ۱۵ درصد |
| بورس | ۲۶٫۸ درصد |
| صندوق‌های سرمایه‌گذاری | ۱۷ درصد |
| اوراق با درآمد ثابت | بین ۱۴٫۵ تا ۲۳ درصد |
همان‌طور که مشاهده می‌شود در سال گذشته سرمایه‌گذاری روی طلا و سکه بیشترین بازدهی را داشته و با توجه به افزایش قیمت دلار در ماه‌های اخیر و افزایش قیمت اونس جهانی، این روند افزایش قیمت در سال جاری نیز تاکنون ادامه یافته است.
بااین‌حال سیاست‌های اتخاذشده دولت درزمینهٔ ارز ممکن است در ماه‌های آینده تأثیراتی روی قیمت طلا و سکه نیز داشته باشد.
بازهم تأکید می‌شود که با توجه به تأثیر عوامل مختلف در سرمایه‌گذاری، آمار سال‌های گذشته نمی‌توانند به‌طورقطع، نشانگر وضعیت سوددهی در سال جاری باشند. اما بازهم می‌توانند در شناخت مسیر بهتر سرمایه‌گذاری ما را یاری کنند.