همه چیز درباره توقف و بازگشایی نمادهای بورسی و فرابورسی
نمادها در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس، همیشه در حالت مجاز نیستند و ممکن است به دلایل مختلفی، وضعیت آنها تغییر یابد و قابل معامله نباشند. زمانی که رویداد ویژه‌ای باعث تاثیر معنادار بر ارزش یک دارایی باشد، با هدف رعایت انصاف، برای مدتی معاملات آن دارایی متوقف می‌شود تا اطلاعات لازم به تمام ذی‌نفعان برسد و پس از آن معاملات آن دارایی از سر گرفته شود.
این توقف دارایی در بورس‌ها با عنوان توقف نماد شناخته می‌شود و مختص بورس تهران نیست. بنابراین متوقف شدن و بازشدن نمادها در بورس سایر کشورها نیز وجود دارد اما در بورس تهران، بسته‌ماندن طولانی‌مدت نمادها به یک معضل تبدیل شده و ریسک نقدشوندگی را بالا برده است
ریسک توقف معاملات ممکن است در هر بازاری وجود داشته باشد، اما احتمال آن بستگی به میزان نااطمینانی دارد که در فضای بازار به چشم می‌خورد. در واقع یک رابطه معنادار بین شفافیت و نقدشوندگی وجود دارد. چنانچه در بازار، شفافیت و اطلاع‌رسانی کارا موجود باشد، دلیلی برای توقف نمادها و ممنوعیت معاملات وجود نخواهد داشت، اما با افزایش نااطمینانی، توقف نمادها و کاهش قدرت نقدشوندگی در بازارها نیز افزایش می‌یابد.
در یک اقتصاد پر از تصمیمات خلق‌الساعه، وجود دلایل زیاد برای توقف معاملات سهام یک شرکت طبیعی به نظر می‌رسد.
ریسک توقف نمادها، بستگی قابل توجهی به مدت زمان توقف نماد دارد. هرچقدر دوره توقف معاملات بیشتر باشد، فشارهای احتمالی بر سرمایه‌گذاران افزایش خواهد یافت. این جنبه ریسک توقف نمادها، به‌طور معناداری به نوع عملکرد نهاد ناظر و متولیان بازار بستگی دارد.
در حالت کلی نمادها در بازار بورس و فرابورس دارای یکی از چهار وضعیت زیر هستند
مجاز: در این وضعیت معاملات در سهم بصورت عادی انجام می‌شود
مجاز-محفوظ: هنگامی که نماد مدتی است بسته شده ولی در حال بازگشایی است، قبل از بازگشایی نماد در حالت مجاز محفوظ قرار می‌گیرد. در این حالت ارسال سفارش در نماد قابل انجام است ولی هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. به محض مجاز شدن نماد، سفارشاتی که در نماد موردنظر ثبت شده قابل معامله خواهد شد.
مجاز-متوقف: در این وضعیت، نماد غیرقابل معامله است. نماد شرکت‌ها زمانی در این وضعیت قرار می‌گیرند که یکی از دلایل بسته شدن نماد (که در ادامه ذکر می‌کنیم) را دارا باشند.
ممنوع: در این وضعیت سهم قابل معامله نیست
دلایل عمده توقف نماد شرکت‌های بورسی در بورس اوراق بهادار ایران
در جدول زیر می‌توانید دلایل معمول توقف نمادها در بورس را مشاهده کنید، روبروی هر مورد، مدت زمان توقف نماد نوشته شده است
| دلایل توقف نماد | مدت زمان معمول توقف نماد |
| برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام | حداکثر دو روز قبل و حداکثر ۵ روز بعد از جلسه |
| برگزاری جلسه هیئت مدیره در خصوص تغییر سرمایه | حداکثر دو روز قبل و حداکثر ۵ روز بعد از جلسه |
| سررسید پرداخت سود علی‌الحساب اوراق بهادار و سررسید نهایی اوراق مشارکت | حداکثر دو روز قبل و حداکثر ۵ روز بعد از جلسه |
| تغییر طبقه‌بندی اوراق بهادار از تابلو یا تالاری که در آن فعال است | حداکثر ۴۸ ساعت متوقف می‌ماند |
| عدم رعایت ضوابط اطلاع‌رسانی مطابق مقررات | حداکثر ۳ روز متوقف می‌ماند |
| اظهار نظر “مردود” یا “عدم اظهار نظر” حسابرس و بازرس قانونی نسبت به صورت‌های مالی یا حساب‌های اوراق بهادار | تا رفع موارد مطروحه، توقف ادامه دارد |
| مظنون شدن به استفاده از اطلاعات‌نهانی یا دستکاری قیمت توسط برخی از افراد در معاملات اوراق بهادار | حداکثر ۷۲ ساعت متوقف می‌ماند |
| ارائه اطلاعات با اهمیت در خصوص تغییر سود از سمت شرکت | پس از ارائه اطلاعات توسط شرکت، نماد بازگشایی می‌شود |
قوانین توقف نمادهای معاملاتی
قوانین زیر جزء ماده و بندهای موجود در” دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران” منتشر شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار است.
ماده ۱۵: نماد معاملاتی اوراق بهادار پذیرش شده در بورس در موارد زیر توسط بورس متوقف می‌شود:
۱- یک روز کاری قبل از برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام براساس اطلاعیه دعوت به مجمع منتشره توسط سازمان؛
۲- یک روز کاری قبل از برگزاری جلسه هیات‌مدیره ناشر پذیرفته شده جهت تصمیم‌گیری در خصوص تغییر سرمایه براساس اطلاعیه منتشره توسط سازمان؛
۳- یک روز کاری قبل از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب اوراق بهادار در صورت تقاضای ناشر پذیرفته شده.
ماده ۱۶: بورس نماد معاملاتی ناشران پذیرفته شده را بلافاصله پس از اعلام سازمان مبنی بر دریافت اطلاعات با اهمیت، در موارد زیر متوقف می‌کند:
۱- در صورتی که سود (زیان) قابل‌اعمال براساس پیش‌بینی‌های ارائه شده نسبت به سود (زیان) قابل‌اعمال براساس آخرین پیش‌بینی افشا شده سال مالی مربوطه، بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
۲- در صورتی که سود (زیان) قابل‌اعمال براساس عملکرد واقعی نسبت به سود (زیان) قابل‌اعمال براساس آخرین پیش‌بینی افشا شده سال مالی مربوطه بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
۳- در صورتی که سود (زیان) قابل‌اعمال براساس اولین پیش‌بینی ارائه شده نسبت به سود (زیان) قابل‌اعمال براساس آخرین پیش‌بینی یا عملکرد واقعی سال مالی قبل بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
۴- در صورت خرید یا فروش دارایی ثابت یا سهام به نحوی که قیمت تمام شده آن بیش از ۲۰ درصد ارزش مجموع دارایی‌ها براساس آخرین اطلاعات افشا شده ناشر پذیرفته شده باشد.
تبصره: تغییرات موضوع بندهای ۱ الی ۳، فقط در صورتی که قدر مطلق آن بیش از ۵۰ ریال باشد، منجر به توقف نماد معاملاتی می‌شود.
ماده ۱۷: در موارد زیر نماد معاملاتی توسط بورس تعلیق می‌شود و رفع تعلیق نماد معاملاتی منوط به رفع دلایل تعلیق می‌باشد:
۱- در صورتی که بنا به اعلام سازمان حسابرس و بازرس قانونی نسبت به صورت‌های مالی ناشر پذیرفته شده، «اظهارنظر مردود» یا «عدم اظهارنظر» ارائه نموده باشد؛
۲- در صورت تعلیق پذیرش طبق دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران.
تبصره: سازمان می‌تواند جهت پیشگیری از تضییع حقوق سرمایه‌گذاران، در شرایطی که ابهام اساسی نسبت به شفافیت اطلاعات ناشر وجود داشته باشد یا حسب اطلاع ناشر مبنی بر وجود اطلاعات مهم (با اهمیت) نماد معاملاتی ناشر پذیرفته شده را تعلیق نماید.
ماده ۱۸: در صورتی که معاملات اوراق بهادار مظنون به استفاده از اطلاعات نهانی یا دستکاری قیمت باشد، بورس می‌تواند راسا یا به موجب اعلام سازمان نماد معاملاتی اوراق بهادار را متوقف نماید. بازگشایی نماد معاملاتی پس از بررسی‌های لازم و حداکثر تا پایان روز معاملاتی بعد حسب مورد به تشخیص بورس یا سازمان خواهد بود.
ماده ۱۹: بورس باید دلیل توقف نماد معاملاتی را حداکثر تا پایان روز کاری توقف نماد معاملاتی اطلاع‌رسانی نماید. همچنین بورس مکلف است حداقل ۱۵ دقیقه قبل از بازگشایی نماد معاملاتی مراتب را به اطلاع عموم برساند.
نحوه اطلاع‌رسانی توقف نماد
زمانی که توقف نماد با اطلاع قبلی باشد، ناظر بازار در همان روز در سایت tsetmc.com پیغامی مبنی بر توقف نماد در پایان روز معاملاتی منتشر می‌کند. توقف نماد توسط ناظر بازار و با انتشار پیغامی مانند این پیغام اطلاع‌رسانی می‌شود
” توقف نمادهای معاملاتی (رمپنا)، (پدرخش)
به اطلاع می رساند، در پایان معاملات امروز نماد معاملاتی شرکت‌های گروه مپنا (رمپنا) و تولیدی و صنعتی درخشان تهران (پدرخش) جهت برگزاری مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده به منظور انتخاب اعضاء هیئت مدیره متوقف خواهند شد. مدیریت عملیات بازارشرکت بورس اوراق بهادارتهران “
توقف نماد بدون اطلاع قبلی معمولا به دلایلی مانند تعدیل سود شرکت، مظنون شدن به استفاده از اطلاعات‌نهانی یا دستکاری قیمت، با هدف درخواست شفاف‌سازی از شرکت انجام می‌گیرد. در توقف نماد بدون اطلاع قبلی، پیغامی شبیه پیغام زیر توسط ناظر بازار ارسال می‌گردد
” توقف نماد معاملاتی (فلامی)
به اطلاع می رساند،نماد معاملاتی شرکت لامیران(فلامی)با توجه به تعدیل پیش بینی درآمد هر سهم متوقف شد.مدیریت عملیات بازارشرکت بورس اوراق بهادار تهران “
قوانین بازگشایی نمادهای معاملاتی
ماده ۲۰: بازگشایی نمادهای معاملاتی با اعلام سازمان و طبق شرایط زیر انجام می‌شود:
۱- حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی عادی ناشر پذیرفته شده که تصمیمات آن تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود باشد، بدون محدودیت دامنه نوسان؛
۲- حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی عادی که موضوع آن سایر موارد غیر از بند ۱ باشد، با محدودیت دامنه نوسان؛
۳- حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده‌ای که تصمیمات آن منجر به تغییر سرمایه ناشر پذیرفته شده نشود، با اعمال محدودیت دامنه نوسان؛
۴- حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری مجمع عمومی یا جلسه هیات‌مدیره در خصوص تغییر سرمایه یا انتشار هرگونه اوراق بهادار دیگر به منظور تامین مالی، بازگشایی نماد طی مهلت مقرر در این بند منوط به افشای پیش‌بینی پس از اعمال اثرات تغییر سرمایه یا انتشار اوراق بهادار، بدون محدودیت دامنه نوسان؛
۵- نمادهای معاملاتی که به موجب ماده ۱۶ متوقف شده‌اند، در اولین جلسه معاملاتی پس از افشای اطلاعات، بدون محدودیت دامنه نوسان؛
۶- در صورتی که نماد معاملاتی اوراق بهادار قبل از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب متوقف شده باشد، در روز معاملاتی پس از سررسید بازگشایی خواهد شد.
تبصره: مواعد زمانی جهت بازگشایی نمادهای موضوع این ماده، در شرایط خاص و با دستور مدیرعامل بورس می‌تواند حداکثر با یک روز تاخیر اعمال گردد.
ماده ۲۱: در صورت رفع دلایل تعلیق نمادهای معلق، بازگشایی نماد با اعلام سازمان بوده و چگونگی اعمال محدودیت دامنه نوسان توسط سازمان تعیین می‌شود.
ماده ۲۲: بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته با اعمال یک مرحله پیش‌گشایش شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می‌یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام می‌شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.
تبصره: در صورتی که در دوره حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپذیرد یا به دلیل غیر عادی بودن قیمت کشف شده یا حجم اوراق بهادار معامله شده، معاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط بورس تایید نشود، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده برای یک بار دیگر قابل‌تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم‌کشف قیمت، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.
منبع قوانین و مقررات: دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران
نحوه اطلاع‌رسانی بازگشایی نمادها
بازگشایی نمادها در بورس دارای شرایط و مقررات خاص خود است. پس از برطرف شدن موانع توقف نماد و زمانی که دلیلی برای توقف نماد وجود نداشته باشد، پیامی مشابه پیام زیر توسط ناظر بازار در سایت tsetmc.com ارسال می‌شود و از باز شدن نماد خبر می‌دهد.
بازگشایی نماد معاملاتی شرکت بیمه کارآفرین (وآفری۱)
کارگزاران محترم عضو فرابورس، به اطلاع می رساند؛ نماد معاملاتی شرکت بیمه کارآفرین (وآفری۱) پس از برگزاری مجمع عمومی عادی بطور فوق العاده صاحبان سهام سالانه سال ۱۳۹۵ و تقسیم سود نقدی هر سهم با محدودیت دامنه نوسان قیمت تا سقف ۵۰ درصد، امروز شنبه مورخ ۱۵/۰۷/۱۳۹۶ آماده انجام معامله می باشد. مدیر عملیات بازار و اعضا فرابورس ایران
بازگشایی نمادها پس از کشف قیمت صورت می‌گیرد
نتیجه‌گیری
توقف طولانی‌مدت نمادها یکی از عوامل افزایش ریسک نقدشونگی سهام است. در این مطلب قوانین و مقررات توقف و بازگشایی نمادها در بورس و فرابورس خدمت شما ارائه گردید. باید توجه داشته باشید در توقف و بازگشایی نمادها گاهی اوقات استثنا وجود دارد. امیدواریم در آینده زمان توقف نمادها کم شود تا ریسک نقدشوندگی در بورس کاهش یابد.