۳ عامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی

خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف در بورس اوراق بهادار همواره با سود و زیان‌های متفاوتی همراه است.  برای کسب سوددر معاملات بورسی خود باید به این موضوع واقف باشیم که مجموعه چه عواملی بر روی قیمت سهام شرکت‌های بورسی تأثیر می‌گذارد؛ پس از شناخت درست این عوامل، می‌توانیم اقدام به خریداری سهام شرکت‌های بورسی کنیم تا از این طریق سرمایه‌ در حال گردش خود را در بازار سرمایه با سودآوری مناسبی همراه سازیم.

اگرچه برخی از عواملی که بر روی قیمت سهام شرکت‌های بورسی تأثیر می‌گذارند، عوامل کلان و کلی هستند اما این عوامل فعالیت‌های تمامی شرکت‌های بورسی در بازار سرمایه را تحت الشعاع قرار می‌دهد و هر یک از ما در راستای کاهش ریسک معاملات بورسی باید نسبت به این عوامل تأثیر گذار آگاهی کافی را داشته و تأثیر آن‌ها را بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی به خوبی بدانیم. با توجه به این موضوع، بیشتر تحلیل‌گران بازار سرمایه عوامل مؤثر بر قیمت سهام شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار را به سه گروه عوامل کلان یا محیطی، صنعتی و خرد یا درون شرکتی تقسیم می‌کنند که در ادامه به هر یک از این عوامل تأثیر گذار بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی پرداخته می‌شود.

عوامل کلان یا محیطی

عوامل کلان یا محیطی بیشتر بر روی مفاهیمی مانند شرایط و عوامل سیاسی کشور، وضعیت اقتصادی جهان و ایران، بودجه سالانه کشور، سیاست‌های کلان پولی، مالی، ارزی و نرخ تورم تأکید دارد؛ مجموعه این عوامل کاملاً خارج از اختیار شرکت‌های بورسی بوده اما ارزش سهام آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ به عنوان نمونه هنگامی‌که وضعیت کشوری در حال بحران یا جنگ‌های داخلی باشد، سرمایه‌گذاران در آن کشور ترغیب به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نمی‌شوند و این موضوع بازار سرمایه آن کشور را دچار رکود و حتی ورشکستگی می‌کند. با توجه به این موضوع، آرامش فضای اقتصادی و سیاسی کشورها، به دلیل آنکه زمینه تداوم فعالیت رو به رشد بنگاه‌های اقتصادی را فراهم می‌کند، این اطمینان خاطر را نیز برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند که با خرید سهام این شرکت‌ها، می‌توانند به سود قابل قبولی دست پیدا کنند.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، تغییر سیاست‌های کلان پولی، مالی و ارزی در کشور باعث می‌شود سهام برخی از شرکت‌های بورسی با سودهی مناسبی همراه شود و در مقابل سهام برخی دیگر از شرکت‌های بورسی با مشکلات و چالش‌های جدی مواجه شوند؛ چون با تغییر در این سیاست‌ها و افزایش نرخ ارز، شرکت‌های بورسی می‌توانند در صورت صادرات محصولات خود، با افزایش سودآوری مواجه شوند اما شرکت‌هایی که بخش عمده‌ای از مواد اولیه موردنیاز خود را از خارج کشور تأمین می‌کنند، با افزایش هزینه‌ها و درنتیجه، کاهش سودآوری مواجه شوند؛ از این‌رو باید به این موضوع واقف باشیم که در کدام‌یک از صنایع سرمایه‌گذاری کنیم تا در صورت تغییر این سیاست‌های کلی، سهام خریداری شده با کمترین ریسک معاملاتی مواجه شوند.

در مجموعه عوامل کلان و یا محیطی که بر روی قیمت سهام برخی از شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد، این موضوع است که به عنوان مثال در بودجه سالانه کشور که انتهای سال به مجلس تقدیم می‌شود، دولت بر روی توسعه صنعت پتروشیمی و یا صنایع دیگر برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های جدی انجام می‌دهد؛ این موضوع نشان می دهد رشد شرکت‌های پتروشیمی در دستور کار دولت قرار گرفته و در سال جدید به این صنعت نسبت به سایر صنایع توجه بیشتری خواهد شد؛ در نتیجه این اقدام دولت، سودهی شرکت‌های پتروشیمی نیز افزایش پیدا کرده و درنتیجه سرمایه‌گذاران بیشتری ترغیب به سرمایه‌گذاری در این بخش می‌شوند و این موضوع افزایش ارزش سهام این شرکت‌ها را در بورس اوراق بهادار به همراه خواهد داشت.

نرخ تورم نیز بازار سرمایه را دست‌خوش تغییراتی قرار خواهد داد و بر روی قیمت سهام بسیار تأثیر گذار است؛ چون برخی از شرکت‌های بورسی قادر هستند قیمت محصولات خود را بیشتر از نرخ تورم و نرخ افزایش در هزینه‌های عملیاتی افزایش دهند؛ با توجه به این موضوع، نرخ رشد سود بیش از نرخ تورم خواهد بود و قیمت سهام این شرکت‌ها در آینده افزایش خواهد یافت اما برعکس در شرکت‌هایی که نرخ افزایش قیمت محصولات آن‌ها کمتر از نرخ افزایش در هزینه آن‌ها است، نرخ رشد سود، کمتر از نرخ تورم خواهد بود و این موضوع کاهش قیمت سهم این شرکت‌ها را در بورس اوراق بهادار به همراه خواهد داشت.

به صورت کلی تغییرات نرخ سود بانکی، سطح عمومی قیمت‌ها و یا حتی تغییرات نرخ بیکاری نیز باعث نوسان قیمت در بازار بورس ایران می‌شود. با توجه به مجموعه این عوامل تأثیر گذار و همانطور که در مطلب ۷ نکته برای کاهش ریسک معاملات اشاره کردیم، پیشنهاد می‌شود همواره نسبت به جریانات کلی سیاسی-اقتصادی کشور مطلع بوده،و اخبار مهم این حوزه را روزانه پیگیری کنیم و نسبت به هر یک از این تغییرات تحلیل‌های مناسبی را داشته باشیم. فراموش نکنیم که در حال حاضر سرمایه‌گذارانی می‌توانند در بازار سرمایه، سود مناسبی کسب کنند که نسبت به شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور احاطه کامل داشته باشند و در جریان تغییر سیاست‌های کلی کشور باشند.

عوامل صنعتی

عوامل صنعتی یکی دیگر از مجموعه عواملی است که مرتبط با صنایع مختلفی مانند سیمان، پتروشیمی، خودروسازی، ساختمان و… است و خواه‌ناخواه بر روی قیمت سهام شرکت‌های بورسی تأثیر می‌گذارد. بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه عوامل صنعتی را شامل نحوه قیمت‌گذاری، عرضه و تقاضای محصولات صنعتی، سرمایه‌گذاری‌های کلان و بلندمدت و تحولات تکنولوژی می‌دانند. به عنوان نمونه در برخی از مواقع دولت در راستای قیمت‌گذاری مناسب باهدف تنظیم بازار، مستقیماً بر قیمت خودروهای تولید داخل، نظارت و قیمت آن‌ها را تعیین می‌کند. این موضوع باعث می‌شود قیمت سهام شرکت‌های بورسی در حوزه خودرو دست خوش تغییراتی قرار گیرد که هر سرمایه‌گذار باید نسبت به این‌گونه تصمیمات دولت آشنا بوده و در زمان مناسب تصمیم به خرید و یا فروش سهام این شرکت‌ها کند.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، با توجه به رکود بازار مسکن در سال ۹۴، در صورت اتخاذ سیاست‌های رونق در بازار مسکن، قیمت مواد اولیه مورد نیاز در این صنعت دست خوش تغییرات مثبت قرار گرفته و افزایش پیدا می‌کند. همین امر بازار شرکت‌های بورسی در حوزه‌های مرتبط را نظیر سیمان،تحت الشعاع قرار می‌دهد و این شرکت‌ها را با افزایش سودآوری همراه می‌کند؛ در نتیجه سرمایه‌گذاران بیشتر تمایل به خرید سهام این شرکت‌ها پیدا می‌کند.

یکی دیگر از نمونه‌هایی که در این بخش از عوامل تأثیر‌گذار بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی می‌تواند به آن اشاره کرد، این است که باید از میزان انحصاری بودن صنایعی که قصد سرمایه‌گذاری در آن را داریم، مطلع شویم؛ چون این واقعیت وجود دارد که هر اندازی که یک محصول انحصاری‌تر باشد امکان سودآوری برای شرکت‌های تولیدکننده آن محصولات بیشتر خواهد شد و رقبای کمتری در این بازار حضور پیدا می‌کنند. با توجه به این موضوع پیشنهاد می‌شود قبل از خرید سهام، هر یک از صنایع مورد ارزیابی قرار گیرد و احتمال ورود رقبای جدید در آن بازار به‌خوبی سنجیده شود.

از طرفی این موضوع بسیار حائز اهمیت است که برخی از صنایع در داخل کشور به صنایع دیگر وابستگی شدیدی دارند و در صورت رکود یکی از صنایع، سایر صنایع نیز با چالش‌ها و مشکلات جدی مواجه خواهند شد. به عنوان نمونه در حال حاضر صنایع فولاد با صنایع استخراج سنگ‌آهن و خودروسازی ارتباط تنگاتنگی دارد و رکود در صنایع فولاد، رکود در دیگر صنایع را در پی خواهد داشت. با توجه به این توصیه می‌شود قبل از خرید سهام شرکت‌ها بورسی، تحلیل از آن صنعت و صنایع وابسته داشته باشیم تا در صورت تغییرات در یکی از صنایع، تغییرات در صنایع دیگر را به خوبی پیش‌بینی کنیم.

عوامل خرد یا درون شرکتی

عوامل خرد یا درون شرکتی یکی از مهم‌ترین عواملی است که به وضعیت داخلی شرکت مربوط است و بر روی قیمت سهام شرکت‌های بورسی تأثیر می‌گذارند؛ این عوامل به صورت کلی شامل نسبت P/ E (قیمت به سود)، افزایش سرمایه توسط شرکت‌ها، نوع مالکیت شرکت‌ها (ترکیب سهامداران)، پیش‌بینی درآمد هر سهم (EPS) و ثبات روند EPS، طرح‌های توسعه شرکت، مدیریت شرکت، نوسانات قیمت سهام، ریسک هر سهم و شفاف‌سازی اطلاعات مالی می‌شود.

به عنوان نمونه موفقیت‌های شرکت‌ها و افزایش سود پیش‌بینی‌شده و تقسیم مناسب سود باعث نوسان قیمت در بازار بورس ایران می‌شود و این موضوع بر روی قیمت سهام شرکت تأثیر می‌گذارد؛ چون سهامداران همواره تمایل دارند سهام شرکت‌های بورسی را داشته باشند که سود قابل توجهی را در پایان سال برای آن‌ها به ارمغان آورد و در صورت پوشش نامناسب سود در طی سال، سهامداران تمایل به فروش سهام آن شرکت پیدا می‌کنند؛ با توجه به این موضوع باید همواره صورت‌های مالی شرکت‌ها را به‌خوبی مطالعه کرده و به این موضوع واقف شویم که سهام شرکتی که خریداری کرده‌ایم تا چه اندازه سود پیش‌بینی کرده را پوشش می‌دهد. از طرفی مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی و ترازنامه‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا از وضعیت دارایی و بدهی‌های شرکت‌های بورسی مطلع شده و بر این اساس که “شرکت چه دارایی‌هایی در اختیار دارد”، “چه میزان بدهی دارد” و “آیا بر اساس این حجم دارایی و بدهی، سهام شرکت برای خرید مناسب است یا خیـر؟” نسبت به معامله سهام آن‌ها اقدام نماییم. در این میان با مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی می‌توانیم از ترکیب دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های بورسی نیز آگاه شویم؛ چون برخی از شرکت‌های بورسی، شرکت سرمایه‌گذاری هستند و سهم چند شرکت بزرگ بورسی را دارند؛ به همین دلیل تغییرات در سهام شرکت‌های مختلف، فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

یکی دیگر از اقداماتی که باید انجام دهیم، مطالعه در مورد سابقه و اعتبار شرکت‌های بورسی است؛ چون سابقه فعالیت‌ شرکت‌های بورسی می‌تواند این تحلیل را در اختیار ما قرار دهد که سهام این شرکت در آینده تا چه اندازه به سودآوری می‌رسد. از طرفی سابقه شرکت‌ها می‌تواند این دید را به ما بدهد که مدیریت این شرکت بورسی در چه وضعیتی قرار دارد و مدیران این شرکت در مورد برنامه‌های آینده سازمان چه استراتژی‌هایی را اتخاذ می‌کنند. شرکت‌های بورسی که دارای مدیریت مناسبی باشند، قابل اعتماد هستند و سهامداران تمایل دارند در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که شفافیت سازمانی آنها بالا باشند و به راحتی بتوانند اطلاعات مناسبی را از درون شرکت جمع‌آوری کنند.

برای مشاهده اطلاعاتی از قبیل درصد پوشش سود پیش‌بینی شده، ترکیب دارایی‌ها و بدهی‌ها، مطالعه صورت‌های مالی و اطلاعاتی از این قبیل، کافی است به سایت کدال به نشانی http://codal.irمراجعه کنیم.

با درج نام شرکت و یا نماد آن در بخش جستجوی اطلاعیه‌ها، می‌توانیم کلیه اطلاعیه‌ها، صورتجلسات، صورت‌های مالی منتشره، تصمیمات مجامع و فایل‌های مورد نیاز را مشاهده کنیم.

به عنوان نمونه‌ای دیگر نسبت P/ E (قیمت به سود) از دیگر عوامل درون شرکتی است که باید در هنگام خرید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم؛ چون این نسبت یکی از ابزارهای قدیمی و عمومی پراستفاده به‌منظور ارزش‌گذاری سهام است و نشان دهنده این موضوع است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد و یا قیمت سهام نسبت به سودی که شرکت بورسی به سهامداران خود توزیع می‌کند، ارزش دارد. توجه به این نسبت در خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی همواره باید مد نظر سهامداران قرار ‌گیرد؛ چون هراندازه نسبت P به E یک شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های موجود در آن صنعت کمتر باشد، نشان دهنده ارزنده بودن سهم است. از طرفی با بررسی نسبت P به E یک شرکت و مقایسه آن با نسبت P به E سایر شرکت‌های فعال در آن صنعت، می‌توان دریافت که آیا قیمتی که هم‌اکنون برای سهم شرکتی در بورس تعیین شده، قیمت مناسبی است یا خیر؟ البته باید به این موضوع توجه داشته باشیم که نسبت P به E تنهای یکی از عوامل تأثیر گذار در خرید سهامداران است. البته همانطور که در مطلب “نسبتP/E چیست؟ نکات و توصیه‌های مرتبط”  بیان شد، در مورد نسبت P/ E (قیمت به سود) و استفاده از این عامل تأثیر گذار در معاملات سهام باید به نکاتی دقت کنیم و صرف پی بر ای کم یا زیاد نباید تصمیم‌گیری کنیم. مورد دیگر آنکه در بررسی‌های پیش از معاملات در نظر گرفتن P/ E صنعت علاوه P/ E سهم نیز امری ضروری است.

عوامل دیگری که در مجموعه عوامل درون شرکتی بسیار تأثیر گذار است، قابلیت نقد شوندگی سهام است؛ به‌عبارت‌دیگر باید همواره سهام شرکت‌های بورسی را خریداری کنیم که به‌سرعت قابلیت نقد شدن باشند تا بتوانیم به راحتی سهام خود را بفروشیم و پول خود را نقد کنیم. بنابراین هراندازه حجم معاملات، دفعات معامله و تعداد سهام معامله‌شده یک شرکت در بورس بیشتر باشد، نشان دهنده قابلیت نقد شوندگی بالای سهام این شرکت بورسی است.

برای مشاهده تعدادروزهایی که یک نماد خاص در طی سال مورد معامله قرار گرفته است می‌توان به سایت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کرد. با انتخاب هر نماد و کلیک بر روی گزینه آمارها، امکان مشاهده ارقام مربوط به روزهای معامله آن نماد را خواهیم داشت.

برخی از شرکت‌های بورسی هستند که همواره طرح‌های توسعه شرکت و افزایش سرمایه را در برنامه‌های خود قرار می‌دهند و در راستای توسعه کسب‌وکار خود سرمایه‌گذاری‌های جدی را انجام می‌دهند. خرید سهام این‌گونه شرکت‌ها، در میان و بلند مدت می‌تواند پرتفوی ما را با سودآوری مناسبی همراه سازد؛ چون با به ثمر رسیدن طراح‌های توسعه‌ای شرکت، سازمان با سود مناسبی همراه خواهد شد و ارزش سهام آن شرکت افزایش پیدا می‌کند. به صورت کلی باید از سازوکار افزایش سرمایه شرکت‌ها بورسی کاملاً مطلع بوده و به عنوان یک عامل تأثیر گذار در قیمت سهام به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم؛ در مطلب “افزایش سرمایه شرکت‌ها در بازار سرمایه: راهنمای کامل” به روش‌های افزایش سرمایه، قیمت سهم پس از آن و تغییر تعداد سهام سرمایه‌گذاران توضیحات مفصلی ارائه کردیم.

ترکیب سهامداران هر یک از شرکت‌های بورسی و میزان سهام در دست مردم نیز یکی دیگر از مواردی است که باید به آن دقت شود. چون هرچه تعداد بیشتری از مردم، سهام یک شرکت را خریداری کرده باشند، قابلیت نقد شوندگی آن سهام افزایش پیداکرده و به راحتی می‌توانیم سهام آن شرکت را خرید و فروش کنیم. از طرفی حضور برخی از سازمان‌ها و نهادهای بزرگ به عنوان سهامداران عمده شرکت‌ها نیز به عنوان نقطه قوت برای سهام آن شرکت محسوب شده و خود موید اعتبار آن شرکت است؛ چون سهامداران عمده همواره می‌توانند از سهام حمایت کرده و مانع از کاهش قیمت و متضرر شدن خود شوند. این اقدام سهامداران عمده، فعالیت‌های سهامداران خرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد و باید این موارد را نیز در خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی مد نظر قرار دهیم.

جمع‌بندی

هر یک از ما برای سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار باید تمامی عوامل تأثیر‌گذار بر قیمت سهام شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار را به خوبی بشناسیم و با در نظر گرفتن این عوامل و تکیه بر تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال، اقدام به خرید و فروش سهام کنیم. از طرفی اگرچه بیشتر سهامداران در معاملات بورسی با تکیه بر عوامل خرد و درون شرکتی، اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی می‌کنند، اما برای کسب سود مناسب در بازار سرمایه باید به عوامل کلان و صنعتی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشیم و با در نظر گرفتن فاکتورهای تأثیر‌گذار کلان و کلی اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار کنیم تا از این طریق سبد سهام ما با سودآوری بیشتری همراه شود.