۵ دلیل متداول بسته شدن سهام در بورس
در بازار بورس حتما مشاهده کرده‌اید که معاملات در بعضی سهام متوقف می‌شود و به اصطلاح آن سهم بسته می‌شود. به دلایل مختلفی وضعیت نمادها تغییر می‌کند. در این مقاله قصد داریم دلایل رایج که باعث متوقف شدن یک سهم می‌شود بیان کنیم اما قبل از آن با حالات مختلفی که برای وضعیت نماد سهم در بازار بورس و فرابورس وجود دارد آشنا شویم.
وضعیت نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس
به طور کلی تمام شرکت هایی که در بازار بورس اوراق بهادار ایران یا بازار فرابورس فعالیت دارند دارای یکی از چهار وضعیت زیر هستند:
- مجاز: در این حالت سهم در وضعیت عادی قرار دارد و معاملات سهم مجاز می‌باشد.
- مجاز-محفوظ: هنگامی که سهم بسته بوده و در حال بازگشایی باشد قبل از بازگشایی نماد سهم در این وضعیت قرار می‌گیرد. دراین حالت ارسال سفارشات در نماد انجام می‌شود ولی هیچ معامله ای صورت نمی-گیرد. پس از اینکه خریداران و فروشندگان در حجم و قیمت مناسب باهم به توافق برسند توسط ناظر بازار تایید می‌شود و معاملات سهم پس از مجاز شدن سهم انجام می‌شود. قبل از بازگشایی کشف قیمت سهم در این مرحله صورت می‌گیرد.
- ممنوع: در این حالت معاملات سهم انجام نمی‌شود و نماد سهم به یکی از دلایلی که در ادامه خواهیم گفت بسته می‌باشد. و یا بعد از کشف قیمت ، نماد سهم مدت کوتاهی در این وضعیت قرار می‌گیرد و سپس توسط ناظر بازار با مجاز شدن سهم معاملات انجام می‌شود.
- ممنوع-متوقف: زمانی که سهم بسته می‌باشد و تا اطلاع ثانوی که معمولا بیش تر از یک روز کاری بسته می-ماند نماد سهم در این حالت قرار می‌گیرد.
در مورد تفاوت ممنوع و ممنوع-متوقف می‌توان گفت در حالت ممنوع سهم موقتا بسته می‌باشد و به زودی باز می‌شود اما در حالت ممنوع-متوفف سهم کاملا بسته می‌باشد و تا اطلاع ثانوی انجام معامله در آن نماد امکان پذیر نخواهد بود.
دلایل متداول توقف نماد سهم در بازار بورس و فرابورس
اکنون با دلایل عمده که باعث بسته شدن نماد یک سهم می‌شود آشنا می‌شویم. همچنین به طور مفصل در هر حالت مدت زمان توقف و نحوه بازگشایی آن را توضیح خواهیم داد.
۱- نوسان ۲۰ درصد
اگر قیمت پایانی یک سهم طی ۵ روز کاری متوالی بیش از ۲۰ درصد نوسان داشته باشد سهم بسته می‌شود. این نوسان ۲۰ درصد تفاوتی ندارد که در جهت رشد قیمت باشد یا ریزش قیمت، در هردو حالت نماد سهم به مدت ۶۰ دقیقه متوقف می‌شود.
در زمان ۶۰ دقیقه سهم در وضعیت سفارش گذاری نگه داشته می‌شود و سپس معاملات سهم از سر گرفته می‌شود. در این میان طبق قانون جدید سازمان بورس افشای اطلاعیه شفاف سازی در خصوص نوسان قیمت سهم توسط ناشر اختیاری می‌باشد.
این قانون برای شرکت های بازار پایه (ب) در صورت نوسان ۴۰ درصد اجرا خواهد شد.
۲- نوسان ۵۰ درصد
اگر قیمت پایانی یک سهم طی ۱۵ روز کاری متوالی بیش از ۵۰ درصد نوسان مثبت یا منفی داشته باشد معاملات سهم متوقف می‌شود. در این حالت شرکت باید یک کنفرانس اطلاع رسانی برگزار کند. سپس نماد سهم حداکثر ۲ روز کاری بعد از توقف با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی می‌شود.
همچنین این قانون برای شرکت های فعال در بازار پایه (ب) در صورت نوسان ۶۰ درصد اجرا خواهد شد.
۳- افشای اطلاعات با اهمیت
اگر شرکتی اطلاعیه‌ای در سایت کدال(سامانه اطلاع رسانی ناشران) منتشر کند که در دسته افشای اطلاعات با اهمیت قرار داشته باشد نماد آن بلافاصله به صورت خودکار بسته می‌شود و معاملات آن متوقف می‌شود. اما بازگشایی سهم با توجه به این که اطلاعات با اهمیت از گروه (الف) یا گروه (ب) باشد، متفاوت است.
در صورتی که افشای اطلاعات از گروه (الف) باشد نماد سهم در روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. اما اگر از گروه (ب) باشد با توجه به ساعت انتشار اطلاعات نماد سهم اگر فرصت باشد در همان روز و یا حداکثر در روز کاری بعد با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی می‌شود.
۴- مجمع عمومی عادی سالیانه
مجمع عمومی عادی سالیانه سالی یک بار برگزار می‌شود. شرکت تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی خود مهلت دارد که این مجمع را برگزار کند. این مجمع به منظور تصویب صورت‌های مالی و تقسیم سود نقدی بین سهامداران تشکیل می‌شود. بدیهی است که تقسیم سود نقدی برای شرکتی که در سال مالی خود زیان‌ده بوده معنایی ندارد و سود نقدی DPS شامل شرکت‌هایی می‌شود که در پایان سال مالی خود سود کرده باشند.
در این حالت نماد سهم ۲ روز کاری قبل از برگزاری مجمع بسته می‌شود و حداکثر تا ۵ روز کاری بعد از مجمع ممکن است بسته باشد. همچنین بازگشایی نماد سهم به صورت کشف قیمت و بدون محدودیت دامنه نوسان خواهد بود. اما در صورتی که شرکت سود نقدی تقسیم کرده باشد قیمت سهم در زمان بازگشایی به اندازه سود نقدی DPS کاهش پیدا می‌کند.
اگر مجمع عمومی عادی سالیانه برگزار شود که موضوع آن تصویب صورت های مالی و تقسیم سود نباشد بازگشایی و کشف قیمت آن با محدودیت دامنه نوسان انجام خواهد شد.
۵- مجمع عمومی فوق‌العاده
مجمع عمومی فوق‌العاده دلایل متفاوتی دارد که متداول ترین آن تغییر سرمایه می‌باشد. در این حالت نیز معاملات سهم ۲ روز کاری قبل از برگزاری مجمع متوقف می‌شود و حداکثر ۵ روز کاری پس از مجمع بازگشایی می‌شود. اگر مجمع عمومی فوق‌العاده به دلیل افزایش سرمایه بسته شود پس از بازگشایی علاوه بر این که قیمت سهم با توجه به میزان افزایش سرمایه کاهش پیدا می‌کند بازگشایی آن در زمان کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان انجام می‌شود. در غیر این صورت بازگشایی سهم و کشف قیمت با محدودیت دامنه نوسان خواهد بود.
دلایل دیگری نیز وجود دارد که ممکن است باعث بسته شدن نماد یک سهم شود. اما چون خیلی متداول نیست و به ندرت اتفاق می‌افتد از نام بردن همه آن‌ها اجتناب می‌کنیم.
به عنوان مثال می‌توان گفت یکی دیگر از دلایلی که باعث بسته شدن سهم می‌شود عدم رعایت ضوابط اطلاع رسانی طبق قانون است. ویا اظهار نظر “مردود” حسابرس و بازرس قانونی نسبت بهصورت های مالی که می‌تواند منجر به تعلیق نماد آن شرکت شود و تا زمان رفع ابهام تعلیق ادامه داشته باشد.
نحوه اطلاع رسانی توقف نماد سهم
توقف معاملات در نماد یک سهم ممکن است با اطلاع قبلی باشد که معمولا قبل از برگزاری مجمعمشاهده می‌شود و در بعضی اوقات بدون اطلاع قبلی است. به عنوان مثال در حالت افشای اطلاعات با اهمیت سهم به یکباره به صورت خودکار بسته می‌شود که بعد از توقف معاملات سهامداران از دلیل آن باخبر می‌شوند.
اما در هر صورت علت توقف معاملات
در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در صفحه اختصاصی سهم مورد نظر در سربرگ پیام ناظر منتشر می‌شود. پس سهامداران با مراجعه به اطلاعیه‌های پیام ناظر می‌توانند از دلیل بسته شدن و توقف معاملات سهم مطلع شوند.
نحوه اطلاع رسانی بازگشایی نماد سهم
بازگشایی نمادها پس از برطرف شدن موانع توقف انجام می‌شود که قبل از بازگشایی نیز در قسمت پیام ناظر پیامی منتشر می‌شود و از بازشدن سهم خبر می‌دهد. بازگشایی نمادها بجز درحالت نوسان ۲۰ درصد در سایر موارد با کشف قیمت انجام می‌شود که بسته به علت توقف ممکن است بدون محدودیت دامنه نوسان یا با محدودیت دامنه نوسان این کشف قیمت انجام شود.