تفاوت EPS و DPS در بورس چیست و چه کاربردی دارند؟

سرمایه گذاران برای ورود و فعالیت در بازار بورس باید اطلاعات کافی در مورد مفاهیم و اصطلاحات بورسی داشته باشند. من در این مقاله قصد دارم DPS و EPS دو کلمه بسیار ساده و آشنا ولی پرکاربرد در بین سرمایه گذاران را برای شما بیان کنم. درصورتی‌که تفاوت بین دو کلمه DPS (سودی که به سهامدار تعلق می‌گیرد) و EPS (سود نقدی هر سهم) را نمی‌دانید و شناخت زیادی با این دو واژه ندارید حتما در این مقاله ما را همراهی کنید.

EPS به چه معناست؟

در بین سرمایه گذاران بازار بورس یکی از پرکاربردترین مفاهیم بورسی که مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد EPS-Earning Per Share یا همان سود نقدی هر سهم است.

درواقع EPS یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که بر قیمت سهام شرکت های بورسی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیرگذار است. اگر بخواهیم ساده بیان کنیم EPS یک شرکت برابر با میزان سودی است که به هر سهم تعلق می‌گیرد.

در تحلیل بنیادی EPS کاربرد فراوانی دارد و نشان‌دهنده‌ی روند سود سازی خوب آن شرکت است و یکی از ملاک‌های انتخاب سهام خوب از بد به شمار می‌آید؛ ولی در انتخاب یک شرکت لازم است که به عوامل دیگری هم توجه کنید و صرفا نمی‌توان با EPS خرید و یا فروش کرد.

به‌عنوان نمونه EPS یک شرکت سود ده مانند شرکت معادن‌ منگنز ایران‌ (کمنگنز) برابر با سود ۲۰۳۲ ریال برای هر سهم خود است.

ولی EPS یک شرکت زیان ده مانند شرکت خودروسازی سایپا (خساپا) برابر با زیان ۱۶۲۶- ریال برای هر سهم خود است.

سود هر سهم یا EPS چیست؟ 

همان‌طور که می‌دانید صورت سود و زیان یکی از مهم‌ترین صورت های مالی شرکت ها به‌حساب می‌آید. به این صورت که صورت سود و زیان شرکت ها در طی یک دوره زمانی مشخصی عملکرد یک شرکت را نشان می‌دهد.

به‌عنوان‌مثال در تصویر زیر صورت سود و زیان شرکت کشت و صنعت شهداب ناب خراسان (غشهداب) را مشاهده می‌کنید.

همان‌طور که می‌بینید سود خالص پس از کسر مالیات در دوره ۳ ماهه سال ۱۳۹۸ معادل ۱۶۵۴۲۶ میلیون ریال بوده است. اگر کل سود را پس از کسر مالیات به تعداد سهام تقسیم کنیم سود هر سهم به دست می‌آید.

از طرفی تعداد سهام شرکت کشت و صنعت شهداب ناب خراسان (غشهداب) برابر با ۳۳/۱ میلیارد سهم است. سودی که سهم در ۳ ماهه اول سال ۹۸ ساخته برابر ۱۲۴ ریال است.

به خاطر اهمیت این مفهوم، سود هر سهم (EPS) در صفحه هر نماد بورسی درج گردیده است.

Trailing Twelve Months – TTM به چه معناست؟

TTM مخفف کلمه Trailing Twelve Months به معنای سودهای مستمر ۱۲ ماهه است و برای هر دوره مالی وجود دارد و عبارت است از حاصل جمع سود و زیان ۴ فصل اخیر، که یک تحلیل بین المللی است و در تمام نقاط دنیا این تحلیل را انجام می دهند. همچنین سایت اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار (TESTMC.com) تحلیل TTM خیلی از شرکت ها برای هر سهم محاسبه می‌کند و بر روی سایت قرار می‌دهد.

محاسبه سود هر سهم در مدل TTM :

در هر دوره ۳ ماهه شرکت های بورسی موظف‌اند که صورت های مالی شان را در سایت کدال – سامانه اطلاع رسانی ناشران منتشر کنند. در این گزارشات سود هر سهم در هر دوره‌ی ۳ ماهه قابل‌مشاهده است. در مدل TTM، تمامی شرکت ها بر اساس EPS گزارش های مالی ۳ ماهه‌ی ۴ دوره اخیرشان (یک سال گذشته) بررسی می‌شوند.

به‌عنوان نمونه EPS شرکت کشت و صنعت شهداب ناب خراسان (غشهداب) را با مدل TTM به دست می‌آوریم.

با توجه به اینکه آخرین صورت مالی که درسایت کدال منتشرشده مربوط به دوره ۳ ماهه ۹۸ است، پس ما باید برای اینکه بتوانیم EPS این شرکت را به دست آوریم باید گزارشات ۱۲ ماهه گذشته (۳ ماهه اول سال ۹۸، ۳ ماهه چهارم سال ۹۷، ۳ ماهه سوم سال ۹۷، ۳ ماهه دوم سال ۹۷) شرکت را بررسی کنیم.

1. سودی که سهم در ۳ ماهه اول سال ۹۸ ساخته برابر ۱۲۴ ریال است.
2. سودی که سهم در ۳ ماهه چهارم سال ۹۷ ساخته برابر ۱۵۸ ریال است.
3. سودی که سهم در ۳ ماهه سوم سال ۹۷ ساخته برابر ۸۷ ریال است.
4. سودی که سهم در ۳ ماهه دوم سال ۹۷ ساخته برابر ۵۹ ریال است.

به روش TTM سود هر سهم (EPS) برابر است با:

۴۲۸ = ۱۲۴+۱۵۸+۸۷+۵۹

 همان‌طور که می‌بینید درسایت سازمان بورس و اوراق بهادار، سود هر سهم در نماد غشهداب برابر با ۴۲۸ ریال است.

از این روش برای محاسبه EPS یا سود هر سهم تمام شرکت های بورسی نیز استفاده می‌شود.

۴ نکته بسیار مهم در EPS:

1. شرکت ها با شروع سال مالی جدید خود موظف‌اند صورت های مالی خود را هر ۳ ماه در کدال منتشر کنند.
2. یکی از نشانه‌های زیان ده بودن هر شرکت EPS منفی آن شرکت است. منفی بودن EPS به این معنی است که هزینه‌های هر شرکت از درآمد آن بیشتر است و اگر همین روال ادامه یابد سرمایه های سهامداران را به خطر می‌اندازند.
3. ادامه‌دار بودن EPS خوب و سودسازی یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید به آن توجه کرد. مسلما انتخاب شرکتی که در دوره‌های پیاپی و پشت سرهم سود سازی خوبی داشته بهتر از شرکتی است که دریک یا ۲ دوره سود مناسبی را کسب کرده است.
4. در صورت‌های مالی سال‌های گذشته می‌توان روند سوددهی و درآمد هر شرکت را بررسی کرد و همچنین در مورد سال‌های آینده شرکت و محصولاتی که شرکت تولید می‌کند تحلیل کرد.

DPS به چه معناست؟

 آن قسمتی از EPS که بین سهامداران تقسیم می‌شود DPS-Dividend Per Share گفته می‌شود. شرکت ها EPS را به چند بخش تقسیم می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها DPS و سود انباشته است، در بین شرکت ها درصد سود تقسیمی یا DPS متفاوت است.

در مجمع شرکت ها در خصوص اینکه چه مقدار از EPS به‌عنوان DPS بین سهامداران تقسیم شود تصمیم‌گیری می‌شود. زمان پرداخت این سود از زمان اعلام تا ۸ ماه بعدازآن است.

به‌عنوان‌مثال استراتژی ۳ شرکت را در تقسیم سود نقدی پایان سال مالی خود را باهم بررسی می‌کنیم.

شرکت معادن منگنز ایران‌ (کمنگنز) در پایان سال مالی خود بیش از ۸۰ درصد از سود خود را بین سهامداران به‌صورت سود نقدی هر سهم تقسیم کرده است.

شرکت کارتن‌ ایران‌ (چکارن) در پایان سال مالی خود درصد کمی از سود خود رابین سهامداران به‌صورت سود نقدی هر سهم تقسیم کرده است.

شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان (ذوب) در پایان سال مالی خود سود نقدی بین سهامداران تقسیم نکرده است.

تفاوت DPS و EPS در چیست؟

DPS و EPS هر دو از سود شرکت هستند و درواقع DPS خود بخشی از EPS به شمار می‌آید.

تنها تفاوتشان این است که باهم برابر نیستند و مقدار DPS از EPS شرکت کمتر است به این دلیل که شرکت ها علاقه دارند بخشی از سود را برای تامین نقدینگی نزد خود نگه‌دارند. به دلایلی ممکن است مقدار DPS از EPS بیشتر شود مثلا شرکت ممکن است مقداری از سود انباشته ای که در سال‌های گذشته داشته را همراه با سود امسال تقسیم کند و این خود باعث افزایش مقدار DPS از EPS می‌شود.

۳ نکته مهم که در مورد DPS باید بدانید

1. معمولا شرکت ها بر اساس استراتژی که دارند برحسب شرایط مقداری از سود DPS را نزد خود نگه می‌دارند و همه سود خود رابین سهامداران تقسیم نمی‌کنند.
2. سودی که به‌عنوان DPS در مجمع تصویب می‌شود به هر شخصی که در هنگام مجمع سهامدار شرکت باشد تعلق می‌گیرد و می‌تواند روزی که سهم بعد از مجمع باز شد سهام خود را بفروشد.
3. سیاست‌ها و استراتژی‌های هر شرکت با دیگر شرکت ها در زمان‌بندی پرداخت و میزان تقسیم سود متفاوت است ولی می‌توان با نگاه به گذشته سهم این رویه را بررسی کرد.

نتیجه‌گیری:

EPS یا سود خالص هر سهم به شما در شناسایی شرکت های سودآور کمک زیادی می‌کند تا بتونید شرکت های زیان ده از سودآور را شناسایی کنید و اقدام به خرید شرکت های سودآور کنید. برای اینکه بتوانید برای انجام معاملات بعدی خود با استفاده از EPS سهام موردنظر را تشخیص و شروع به سرمایه‌گذاری کنید. اگر قصد شرکت در مجمع سالیانه ای دارید حتما به سیاست‌ها و استراتژی‌های هر شرکت با دیگر شرکت ها دقت کنید.