صندوق سرمایه گذاری طلا چیست؟

در دهه‌های اخیر بازارهای مالی و طلا به‌منظور سرمایه‌گذاری بسیار موردتوجه قرار گرفته‌اند. امروزه این توجه و علاقه‌مندی به دلیل تورم موجود بیشتر شده؛ اما برای هرگونه سرمایه گذاری باید شناخت کافی نسبت به آن بازار و سبک و سیاق آن را داشته باشیم. بدون شناخت و متأثر از جو روانی حاکم، ممکن است سرمایه‌گذاری به یک شکست مالی تبدیل شود.

برای آن دسته از افرادی که علاقه‌مند به سرمایه گذاری هستند؛ اما دانش یا تجربه و زمان کافی ندارند صندوق‌های سرمایه گذاری متنوعی ایجاد شده است که می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری نمود. ازجمله این صندوق‌ها، صندوق سرمایه‌گذاری طلا است.
در این مطلب به شناخت صندوق سرمایه‌گذاری طلا و میزان ریسک سرمایه گذاری در این صندوق، نحوه شروع سرمایه گذاری و مؤلفه‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.

صندوق سرمایه ‌گذاری طلا چیست؟

همان‌طور که گفتیم، صندوق های مختلفی در بازار بورس ایران در حال فعالیت هستند. یکی از این صندوق ها، صندوق سرمایه گذاری طلا است. هر فرد حقیقی یا حقوقی با داشتن کد معاملات اوراق (کد بورسی) مانند سایر نمادها قادر به معامله اوراق مربوط به این صندوق است. صندوق‌های سرمایه گذاری در طلا، مبالغ سرمایه گذاری شده توسط افراد را به معاملات طلا در بورس اختصاص می‌دهند.

دارایی های صندوق سرمایه گذاری طلا

فعالیت اصلی این صندوق ها، سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده سکه طلاست که به‌عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می‌شود؛ بنابراین عملکرد صندوق به عملکرد سکه طلا بستگی دارد و بخش عمده منابع صندوق، صرف خرید گواهی سپرده سکه طلا می‌شود. ولی بخشی از منابع صندوق طلا در بازار مشتقه سکه طلای بورس کالا، ازجمله معاملات آتی و قراردادهای اختیار معامله سکه طلا، سرمایه‌گذاری می‌شود.

پوشش ریسک صندوق سرمایه گذاری طلا

با خرید و فروش در صندوق سرمایه گذاری طلا، ریسک خرید، جابجایی و نگهداری فیزیکی طلا و سکه را پشت سر گذاشته‌اید و دیگر نگرانی نقد شوندگی آن را نخواهید داشت؛ بنابراین با سرمایه گذاری در صندوق‌های طلا می‌توانید تا حد زیادی این ریسک‌ها را مدیریت کند. علاوه بر این، صندوق های سرمایه گذاری در حکم شرکتی هستند که با جمع‌آوری سرمایه‌های خرد و کلان به سرمایه گذاری در سبدی از اوراق بهادار می‌پردازند. در صندوق سرمایه گذاری طلا هر مشتری حقیقی یا حقوقی با توجه به حجم آورده خود، قادر به خرید و فروش اوراق مربوط به آن است.

به‌عنوان‌مثال در صورتی که شخصی قصد خرید سکه به‌صورت فیزیکی را داشته باشد، حداقل باید مبلغ کامل یک عدد سکه را که در حدود ۳ تا ۴ میلیون تومان است بپردازد، این در حالی است که با مبلغ یک میلیون تومان هم می‌توان در صندوق سرمایه گذاری طلا، نسبت به خرید و فروش اوراق طلا، اقدام کرد.

از طرفی با توجه به وجود افراد کارشناس و باتجربه در مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، ریسک خرید طلا به اشکال مختلف در بورس به‌مراتب پایین‌تر از بازار آزاد و سنتی خواهد بود.

تأثیر قیمت جهانی بر طلا

قیمت گذاری سکه طلا به دو پارامتر نرخ دلار و قیمت انس طلای جهانی وابسته است. می¬‌توان گفت با سرمایه گذاری در این صندوق‌ها شما به‌صورت غیرمستقیم روی نرخ ارز و طلای جهانی سرمایه گذاری کرده‌¬اید.
رابطه بین بازار ارز و بازار طلا رابطه‌ای دوطرفه است. گاهی اوقات تحولات بازار ارز روی بازار طلا نیز تأثیر می‌گذارد. همچنین گاهی اوقات نوسانات بازار طلا می‌تواند بازار ارز را تحت تأثیر قرار دهد؛ یعنی هرکدام از این بازارها می‌توانند نقش پیشرو و پیرو را بازی کنند.

علت این مسئله، این است که طلا در بازارهای جهانی به دلار آمریکا ارزش‌گذاری می‌شود و با بالا رفتن ارزش دلار، قیمت طلا برای کسانی که با دیگر ارزها قصد خرید دارند، گران می‌شود؛ در نتیجه از تقاضای آن کاسته شده و کاهش قیمت را به دنبال دارد. عکس این موضوع نیز صادق است؛ یعنی کاهش ارزش دلار موجب کاهش قیمت طلا برای خریدارانی است که با ارزی غیر از دلار قصد خرید دارند؛ در نتیجه تقاضا بالا رفته و موجب افزایش قیمت می‌شود.

محاسبات قیمت سکه یا مظنه آن، بر اساس قیمت هر انس طلا، به سادگی امکان‌پذیر است. فرض کنید که می‌خواهیم قیمت یک سکه تمام بهار آزادی را بر اساس قیمت انس طلا، محاسبه کنیم. در قدم اول باید قیمت انس را در قیمت روز دلار ضرب کنیم تا به قیمت یک انس طلا بر حسب ریال دست یابیم. چنانچه این عدد را بر وزن یک انس، یعنی بر ۳۱.۱۰۳۴۳۱ تقسیم نماییم، قیمت یک گرم طلای ۲۴ عیار بر حسب ریال به دست خواهد آمد. با توجه به عیار سکه برای مرحله بعد، یعنی تبدیل عیار، باید قیمت به‌دست‌آمده را بر ۲۴ تقسیم نموده و در عیار موردنظر، که اینجا ۲۱.۶ یا به عبارت ساده‌تر، ۲۲ است، ضرب نماییم.

اکنون به قیمت یک گرم طلای ۲۲ عیار بر حسب ریال رسیده‌ایم و چنانچه این مقدار را در وزن سکه یعنی ۸.۱۳۳ ضرب کنیم، قیمت یک سکه تمام بهار آزادی بر حسب ریال را محاسبه کرده‌ایم. این عدد، قیمت طلای سکه است و گاهی به‌عنوان ارزش ذاتی سکه نیز از آن یاد می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که در معاملات سنتی و آزاد، به این قیمت باید حق ضرب و مالیات بر ارزش افزوده نیز اضافه کرد تا به قیمت روز سکه طلا رسید؛ در حالی که در معاملات صندوق، این عوامل در قیمت در نظر گرفته نمی‌شوند.

صندوق سرمایه گذاری ETF طلا

 

صندوق های ETF از دارایی‌های متنوعی تشکیل شده که واحدهای آن به‌صورت سهام عادی از طریق کد بورسی قابل خریدوفروش است. به‌نوعی چارچوب آن شبیه به صندوق های سرمایه گذاری مشترک است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، یکی از روش‌های پرطرفدار سرمایه‌گذاری است که ریسک معقولی دارند و افراد می‌توانند در بلندمدت انتظار بازدهی مناسبی را داشته باشند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک با هدف مدیریت حرفه‌ای وجوه و کسب بازدهی مناسب از طریق تجمیع سرمایه‌ی افراد و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار، تشکیل شده‌اند و در سطح جهان تنوع بالایی دارند.

خرید واحد صندوق های ETF، مستلزم دارا بودن کد معاملات اوراق (کد بورسی) فعال در سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. واحدهای خریداری‌شده با نام هستند و گواهی خرید مربوطه، توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه صادر می‌شود. صندوق‌های ETF از تمام دفاتر کارگزاری‌ها و سامانه برخط معاملات قابل معامله هستند که این امر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های ETF و خروج از آن را بسیار آسان نموده است. با خرید و فروش واحدهای صندوق‌های ETF، درصدی به‌عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌گردد؛ اما به استناد مفاد تبصره ۱ ماده ۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی ” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آن‌ها، هیچ‌گونه مالیاتی اخذ نمی‌گردد. 

در حال حاضر چهار صندوق سرمایه‌گذاری طلا به‌صورت ETF در بازار سرمایه فعال هستند که نماد آن‌ها به‌عنوان صندوق‌های قابل معامله در بورس کالا همانند یک سهم معمولی معامله می¬‌شود و نیاز به کد معاملاتی مجزا از کد بورسی ندارد. این صندوق‌های پذیرش‌شده عبارتند از:

 صندوق “پشتوانه طلای لوتوس” با نماد ” طلا “
 صندوق “سرمایه‌‌گذاری زرافشان امید ایرانیان” با نماد ” زر “
 صندوق طلای “بازار سرمایه کشور (صندوق طلای کیان)” با نماد ” گوهر “
 صندوق “سرمایه‌‌گذاری طلا” با نماد ” عیار “

زمان معامله و کارمزد خرید و فروش صندوق طلا

در حال حاضر، زمان انجام معاملات گواهی سکه طلا، از ساعت ۱۲:۳۰ الی ۱۵:۳۰ است. ساعت ۱۲:۳۰ الی ۱۳:۰۰ مرحله پیش گشایش و در ساعت ۱۳:۰۰ قیمت تعیین می‌شود. حراج پیوسته (معاملات عادی) نیز از ساعت ۱۳:۰۰ الی ۱۵:۳۰ جریان دارد. خرید و فروش صندوق طلا همانند دیگر دارایی‌ها در بورس اوراق بهادار و بورس کالا مشمول کارمزد است. کارمزد هر بار خرید یا فروش صندوق طلا، برابر ۰.۰۰۱۱۵ است؛ یعنی سرمایه گذاری باید به هنگام خریدوفروش صندوق طلا این کارمزد را پرداخت کند. به‌عنوان‌مثال، اگر یک میلیون تومان از سهام صندوق طلا را خریداری کنید، باید مبلغ ۱۱۵۰ تومان به‌عنوان کارمزد پرداخت کنید. این قانون در مورد فروش سهم صندوق طلا نیز صادق است.

مقایسه طلا با بازارهای موازی

با توجه به گزارشات منتشرشده، مقایسه چهار بازار موازی یعنی مسکن، طلا، ارز و بورس، حاکی از آن است که بیشترین رشد در قیمت طلا اتفاق افتاده است. از پایان سال ۱۳۹۲ تاکنون قیمت طلا ۴۱۴ درصد، دلار ۴۱۲ درصد، مسکن ۲۱۳ درصد و بورس ۲۸۲ درصد رشد داشته‌اند. با توجه به نبود تقاضای معنادار در بازار مسکن به نظر می‌رسد که بورس از چشم‌انداز و ظرفیت بهتری نسبت به سه بازار رقیب برخوردار باشد.

نکته: باید در نظر داشته باشیم که شاخص یک ساله نمی‌تواند کمک چندانی به ما کند؛ چراکه چهار بازار مسکن، طلا، ارز و بورس از روند رشد منظمی پیروی نمی‌کنند.
به‌طور مثال بازار مسکن، دیر پذیر است، کالایی درشت محسوب می‌شود و قیمت آن گاهی از قدرت خرید متقاضیان واقعی فراتر می‌رود، بنابراین نمی‌تواند همپای سایر حوزه‌ها رشد کند. از سوی دیگر با توجه به جهش سنگین قیمت مسکن در سال جاری و کاهش حدود ۳۰ درصدی معاملات، رشد سنگین مجدد در این حوزه دور از ذهن است.

سخن آخر

سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری مختلف، مزایای زیادی دارد. از مزایای آن می‌توان به قانونی بودن و وجود نظارت رسمی و دولتی روی عملکرد و فعالیت صندوق‌های مختلف اشاره کرد. دیگر مزیت سرمایه گذاری در این صندوق‌ها، وجود افراد متخصصی است که به نمایندگی از سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کنند و ریسک سرمایه گذاری مستقیم شما، حذف خواهد شد.
به دلیل نوسانات بالا، حضور در بازار آزاد و سنتی با ریسک و صرف وقت و انرژی زیادی همراه است. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود، افراد با حضور در بورس کالا که بازاری شفاف و کم ریسک است از سرمایه‌گذاری در حوزه طلا با آسودگی خاطر بهره ببرند و کسب سود کنند.