پیام ناظر بازار بورس چیست؟

شاید کلمه “ناظر بازار” را به طور مداوم در سایت tsetmc.com و سایر سایت‌ها و کانال‌های بورسی دیده باشید.

نقش ناظر چیست و پیام‌های ناظر بازار چه هستند؟

در ادامه این بخش قصد داریم در یک راهنمای کامل به همین موضوع بپردازیم. 

اگر سهامدار جدید و یا در بورس یک تازه‌وارد هستید می‌بایست پیام‌های ناظر بازار را بشناسید.

برخی از پیام‌های ناظر ممکن است برای شما مبهم باشد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:

• اطلاعات با اهميت گروه الف
• اطلاعات با اهميت گروه ب
• حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس
• مرحله پيش گشايش
• تعلیق نماد در بورس
• تغييرات بيش از 20 درصدی قيمت سهام

اما در ابتدا بهتر است در مورد ناظر بازار کمی شرح دهیم:

بازار اوراق بهادار در ایران از سال 1346 بر اساس قانون تاسیس بورس در ایران فعالیت می‌کرد و طبق این قانون سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران وظیفه گرداندن امور مربوط به بازار سرمایه را داشت که زیر نظر شورای عالی بورس که ریاست آن بر عهده بانک مرکزی بود فعالیت می‌کرد.

اما از سال 1384 و به موجب قانون بازار اوراق بهادار، ریاست شورای عالی بورس و اوراق بهادار در قالب یک شورای 11 نفره، به وزیر اقتصاد رسید و مقرر شد که عملیات نظارت از اجرا جدا شود.

طبق قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان ناظر بازار سرمایه با شرح وظایف مشخص تشکیل شد و عملیات اجرا نیز به بورس‌ها در قالب فعالیت به شکل سهامی عام واگذار شد که وظایف آنها نیز در قانون آمده است.

تمامی شرکت‌هایی که در بازار بورس و فرابورس ایران فعالیت می‌کنند، تمامی اطلاعات خود را اعم از گزارشات و آمار تولید و فروش، صورت‌های مالی فصلی، شفاف سازی‌های قیمتی، آگهی‌های مجامع شرکت‌ها و… را به اطلاع سهامداران خود برسانند.

برای انجام اینکار، سامانه جامع اطلاعات ناشران بازار موسوم به کدال (سایت Codal.ir) راه‌اندازی شد.

به این ترتیب کلیه اطلاعات مالی و اطلاعیه‌های شرکت‌ها، از طریق این سایت به اطلاع سهامداران می‌رسد.

سازمان بورس به عنوان نهاد نظارتی بازار، بر صحت ارائه این اطلاعات نظارت کرده و در صورتی که اطلاعات منتشره با واقعیت مغایرت داشته باشد با شرکت مربوطه برخورد کرده و نماد شرکت را متوقف می‌کند.

و تا زمانی که شفاف‌سازی در این مورد صورت نگیرد، اجازه معامله این سهم را به سهامداران نمی‌دهد.

زمانی که به دلیل اطلاعات با اهمیت منتشر شده در مورد یک شرکت، تصمیم به توقف نماد آن گرفته می‌شود و یا اینکه شرکتی بعد از انتشار اطلاعات مجاز به معامله می‌شود، ناظر بازار این اطلاعات را در اختیار عموم قرار می‌دهد.

مشاهده پیام‌های ناظر بازار

چندین روش برای مشاهده پیام‌های ناظر بازار وجود دارد.

 روش اول – 100 پیام‌ اخیر ناظر بازار در این صفحه قابل مشاهده است:

روش دوم – در صفحه یک نماد با کلیک روی اعلان “پیام جدید ناظر بازار” فقط 5 پیام اخیر را مشاهده می‌کنید:

روش سوم – پیام‌های ناظر را همچنین می‌توانید در ستون کناری  ببینید:

مفهوم برخی اصطلاحات موجود در پیام ناظر بازار

پیام‌های ناظر برای اغلب افراد قابل درک است و افراد حرفه‌ای نیز با یک نگاه می‌دانند منظور پیام چیست.

اما اگر تازه‌کار باشید در برخی از پیام‌های ناظر شاید با اصطلاحاتی برخورد کنید که معنی دقیق آنرا نمی‌دانید.

در ادامه برخی از این اصطلاحات را شرح می‌دهیم.

اطلاعات با اهميت گروه الف

نمونه پیام:

كارگزاران محترم عضو فرابورس، به اطلاع میرساند: نماد معاملاتی (وآرین1) به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت مصادیق گروه (الف) برای شركت شركت توسعه اقتصادی آرین متوقف شد.

به اطلاع ميرساند: نماد معاملاتي (شراز1) به دليل افشاي اطلاعات با اهميت مصاديق گروه (الف) براي شركت پالايش نفت شيراز متوقف شد. 

به اطلاع می رساند، نماد معاملاتی شركت های سرمایه گذاری دارویی تامین (تیپیكو)، پتروشیمی پردیس (شپدیس)،لیزینگ خودرو غدیر (ولغدر) با توجه به افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مكانیزم حراج آماده انجام معامله می باشند.

اطلاعات با اهمیت گروه (الف) شامل موارد زیر است. یعنی اگر این اتفاقات قرار باشد رخ دهد نماد به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف متوقف می‌شود:

• تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
• شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق شده
• بهره برداری از طرح ها و پروژه های جدید
• اعلام اعسار یا ورشکستگی شرکت
• نتایج برگزاری مناقصه یا مزایده
• نتایج شرکت در مناقصه یا مزایده
• انعقاد، فسخ و یا تغییرات اساسی در قراردادهای مهم
• کشف منابع و یا ذخایر قابل توجه
• هر نوع ترکیب، تجزیه، ادغام و اکتساب
• نقل و انتقال دارایی‌های ثابت شرکت
• تغییرات بااهمیت در عملکرد شرکت‌های تحت کنترل
• تغییر سهامدار عمده
• اعلام وقوع حوادث غیر مترقبه
• تعدیلات سنواتی
• درخواست خروج از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مربوطه
• خرید، واگذاری، اخذ، فسخ و تغییرات مجوز فعالیت، امتیاز تجاری یا علائم تجاری
• تأثیرات با اهمیت ناشی از تغییرات ارزی (قیمت ارز)
• دریافت یا پرداخت کمک‌های نقدی یا غیر نقدی بیشتر از ۵ درصد سرمایه شرکت
• پذیرش یا انتقال اوراق در بازارهای بین المللی
• برگشت بیشتر از ۵ درصد از محصولات شرکت بر اساس مبلغ فروش آخرین سال مالی
• دریافت مجوز تغییر بیشتر از ۱۰ درصد در قیمت فروش محصولات یا خرید مواد اولیه
• تغییر در برآوردهای حسابداری

• تحصیل سهام شرکت دیگر در هر یک از موارد ذیل:

  ۱- مبلغ خرید بیش از ۵ درصد دارایی‌های شرکت در صورت‌های مالی سال قبل باشد.
  ۲- ناشر بیش از ۵ درصد سهام شرکت (بورسی یا فرابورسی) دیگر را خریداری نماید.

• واگذاری سهام شرکت دیگر در هر یک از موارد ذیل:

  ۱- مبلغ واگذاری بیش از ۵ درصد دارایی‌های شرکت در صورت‌های مالی سال قبل باشد؛
  ۲- ناشر بیش از ۵ درصد سهام شرکت (بورسی یا فرابورسی) دیگر را واگذار نماید.

اطلاعات با اهميت گروه ب

نمونه پیام:

به اطلاع ميرساند: نماد معاملاتي (قشير1) به دليل افشاي اطلاعات با اهميت مصاديق گروه (ب) براي شركت قند شيروان قوچان و بجنورد متوقف شد. بديهي است نماد مذكور تا ساعت 10:00 جلسه معاملاتي بعد به صورت حراج ناپيوسته با محدوديت دامنه نوسان قيمت بازگشايي خواهد شد. مديريت عمليات بازار فرابورس ايران

اطلاعات با اهمیت گروه (ب) شامل موارد زیر است. یعنی اگر این اتفاقات قرار باشد رخ دهد نماد به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب متوقف می‌شود:

• برگزاری مناقصه یا مزایده
• شرکت در مناقصه یا مزایده
• افشای معاملات موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت یا معاملات با سایر اشخاص وابسته
• پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
• دعاوی مهم مطروحه له یا علیه شرکت
• تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
• تغییر وضعیت مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمدة شرکت
• برنامه انتشار اوراق بدهی
• پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
• توثیق یا فک رهن دارایی‌ها
• ایجاد یا منتفی شدن بدهی احتمالی
• تغییر حسابرس
• تصمیم هیئت مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
• توثیق، مسدود کردن، آزادسازی یا فک رهن سهام ناشر متعلق به سهامدار عمده که عضو هیئت مدیره است
• سایر موارد

حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس

در برخی از پیام‌های ناظر، اصطلاح حراج پیوسته و ناپیوسته به چشم می‌خورد.

معنای آن چیست؟

نمونه پیام ناظر:

به اطلاع می رساند؛ نماد معاملاتی شرکت عمران و توسعه شاهد (ثعمرا1) پس از افشای اطلاعات بااهمیت گروه ب، با محدودیت دامنه نوسان قیمت و با اعمال یک مرحله پیش گشایش 30 دقیقه ای، امروز سه شنبه مورخ 1398/11/29 آماده انجام معامله می باشد. لازم به ذکر است پس از انجام حراج ناپیوسته و حذف سفارشات باقیمانده، انجام معاملات در نماد مذکور به صورت حراج پیوسته در دامنه مجاز قیمتی امکان پذیر است. مدیر عملیات بازار فرابورس ایران

در حراج پیوسته وقفه‌ای در معاملات وجود ندارد و در زمان مشخص شده معاملات انجام می‌شود. به عبارت دیگر حراج پیوسته آن است که بعد از ثبت سفارش و تطبیق قیمت‌های خرید و فروش، معامله انجام می شود. آنچه که شما در معاملات بورس و فرابورس هر روز مشاهده می‌کنید.

حراج ناپیوسته شیوه ای است که بر اساس آن پس از ورود سفارش‌ها به سامانه معاملات، معامله بر اساس قیمت نظری گشایش (TOP) انجام می‌شود. حراج ناپیوسته به منظور قیمت‌گذاری است ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود مگر در پایان مقطع زمانی.

دامنه نوسان، محدوده‌ای است که قیمت سهام می‌تواند در یک روز معاملاتی در آن محدوده افزایش و یا کاهش یابد.

اگر بازگشایی نماد با محدودیت دامنه نوسان باشد به این معناست که افزایش یا کاهش قیمت سهم محدود خواهد بود اگر بدون محدودیت نوسان باشد، قیمت آزادی بیشتری برای نوسان دارد.

مرحله پيش گشايش

در پیام‌هایی که ناظر بازار اعلام می‌کند یک نماد در حال بازگشایی است ممکن است از اصطلاح پیش‌گشایش 30 دقیقه‌ای استفاده کند.

نمونه پیام ناظر:

به اطلاع می رساند؛ نماد معاملاتی شرکت کشتیرانی دریای خزر (حخزر1) پس از برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی در خصوص نوسان قیمت سهام، از طریق انجام حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان قیمت و با اعمال یک مرحله پیش گشایش 30 دقیقه ای، امروز سه شنبه مورخ 1398/11/29 آماده انجام معامله می باشد.

پیش‌گشایش در زمان بازگشایی نماد، به معنای زمانی است که امکان ارسال سفارش وجود دارد ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود.

توجه کنید که به بازه زمانی 8:30 تا 9 صبح روزهای کاری بورس نیز مرحله پیش‌گشایش می‌گویند و در این زمان فقط امکان ارسال سفارشات وجود دارد و معامله ساعت 9 با باز شدن بازار شروع می‌شود.

تعلیق نماد در بورس

به دلیل عدم آگاهی و درک صحیح سرمایه‌گذاران و فعالان از بورس، این کلمه باعث ترس برخی از افراد شده است!

نمونه پیام ناظر:

کارگزاران محترم عضو فرابورس ایران، به اطلاع می‌رساند؛ مطابق با اطلاعیه منتشره در تارنمای کدال، به استناد بند 7 ماده 13 مکرر 2 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران، نماد معاملاتی (وگردش1) بنا به تشخیص شرکت فرابورس ایران حداکثر تا تاریخ 1398/12/12 تعلیق شد.

کلمه تعلیق از معلق می‌آید.

بنابراین تعلیق نماد یعنی معلق شدن نماد و عدم امکان معامله آن. (برخی از دلایل آنرا در ادامه می‌خوانید)

در پیام‌های ناظر، تاریخ معلق ماندن معاملات ذکر می‌شود.

اما از پیام‌های ناظر که بگذریم در برخی مواقع دیگر ممکن است کلمه تعلیق نماد را مشاهده کرده باشیم.

مثلا ممکن است کلمه “مشمول فرایند تعلیق” را در کنار نام شرکت و نماد در بالای سایت tsetmc.com مشاهده کنید. به این نکات داشته باشید که فرآیند تعلیق همانطور که از اسم آن مشخص است با خود تعلیق متفاوت است.

حتی گاهی در کنار نمادهای شرکت‌های بزرگی مانند گروه مپنا نیز این علامت درج می‌شود.

دلیل مشمول فرایند تعلیق شدن را با ورود به صفحه اصلی سایت tsetmc.com و کلیک روی تب “بورس اوراق بهادار” و سپس تب “مشمول فرایند تعلیق” مشاهده کنید.

یعنی که با توجه به این علامت شرکت ابهام یا تاخیر در اطلاع رسانی دارد که در صورت عدم ارائه اطلاعات با برخورد های بورس روبرو و مشمول تعلیق خواهد شد. شرکت ها از دوجنبه مشمول تعلیق می شوند، این تعلیق یا ناشی از دستورالعمل پذیرش است و یا این که ناشی از دستور العمل افشا است.

اگر شرکتی ناشی از دستور العمل پذیرش وارد تعلیق شود فرجه زمانی نه تا شش ماهه وجود دارد، یعنی در طی این دوره می تواند خود را از فرآیند تعلیق خارج کند، بنابراین در این شرایط بازار دقیقا می‌داند که شرکت به چه دلیلی در فرآیند تعلیق قرار گرفته و شرکت هم می داند که بازار به این موضوع واقف است، بنابراین مجبور خواهد بود تا میزان شفافیت خود را افزایش دهد.

اما باید توجه داشته باشید که روند تعلیق نمادها 9 تا 15 ماه به طول خواهد انجامید و شرکت‌ها فرصت دارند در این مدت نقص افشای اطلاعات خود را جبران کنند.

پس از آن نیز نمادها برای مدت نامعلوم متوقف نمی‌مانند بلکه در صورت تخلف مدیران، سهام شرکت‌ها در بازار پایه قابلیت معامله خواهد داشت.

در کل در نظر داشته باشید مگر در مواردی که بحث‌های دادگاهی و خارج از بازار مطرح شود، نمادها متوقف نخواهند شد. رویکرد سازمان در این باره این بوده که حتی در موارد نقص افشای اطلاعات، سهام شرکت‌ها قابل معامله باشد و خللی در نقدشوندگی بازار ایجاد نشود.

تغييرات بيش از 20 درصدی قيمت

گاهی اوقات ناظر بازار با ارسال پیامی شبیه زیر، توقف یک نماد را اعلام می‌کند:

وقفه معاملاتی نماد (فاذر1) به علت تغییرات بیش از 20 درصدی قیمت
به اطلاع می رساند نماد معاملاتی شرکت صنایع‌ آذرآب‌ (فاذر1) با توجه به تغییرات بیش از 20 درصدی قیمت سهام، به مدت 60 دقیقه در وضعیت سفارش گیری قرار می گیرد و سپس معاملات در دامنه نوسان فعلی ادامه خواهد یافت. ضروری است سرمایه گذاران محترم علاوه بر توجه به این موضوع، اطلاعات منتشره شده بر روی تارنمای کدال (codal.ir) و سایر عوامل موثر بر قیمت سهام را در تصمیم گیری های خود لحاظ نمایند. مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران

پس نوسان قیمت سهام ممکن است منجر به توقف نماد شود.

چنانچه قیمت سهام شرکت در 5 روز کاری بیش از 20 درصد نوسان کند (مثبت یا منفی)، نماد متوقف و ناشر باید اطلاعیه شفاف‌سازی منتشر کند. نماد متوقف شده در روز معاملاتی با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

همچنین این نوسان فقط شامل حال نوسان به سمت بالا نبوده و نوسان به سمت پایین (افت قیمت) را نیز شامل می‌شود.

چنانچه قیمت سهام شرکت در 15 روز کاری بیش از 50 درصد نوسان چه مثبت و چه منفی داشته باشد، نماد متوقف و ناشر باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کند، آنگاه نماد معاملاتی حداکثر 2 روز کاری بعد با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

سخن آخر

در صورتی که متوجه شدید نماد یک شرکت در حال بازگشایی است یا اینکه قبلا بسته شده، برای اینکه دلیل و جزییات را متوجه شوید پیام ناظر بازار را ببینید.