چگونه سود شرکت را با روش TTM محاسبه کنیم؟
آموزش تحلیل بنیادی و تکنیکال از آموزش‌هایی هستند که هر سرمایه‌گذاری در بدو ورود به بازار سرمایه باید آن را بیاموزد و در معاملات خود استفاده کند. تحلیل بنیادی بر مبنای صورت‌های مالی شرکت‌ها است. یک تحلیل‌گر بنیادی با استفاده از متغیرهایی مانند فروش شرکت، بهای تمام‌شده کالای فروش رفته و … سود تحلیلی هر سهم را برآورد می¬کند و با استفاده از آن اقدام به ارزش‌گذاری سهم با استفاده از روش P/E و یا دیگر روش‌ها، می¬نماید. پس‌ازآن سرمایه‌گذار ارزش ذاتی سهم را با ارزش بازاری آن مقایسه می‌کند. درصورتی‌که ارزش ذاتی سهم بالاتر از قیمت بازار باشد، شخص اقدام به خرید سهم و درصورتی‌که ارزش ذاتی پایین‌تر از بازار باشد؛ در صورت داشتن سهم، اقدام به فروش آن می‌کند.
در این مطلب به محاسبه سود شرکت با روش TTM می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
سود هر سهم یا EPS چیست؟
EPS مخفف عبارت Earning Per Share، به معنی سود به ازای هر سهم است. اگر شرکت‌ها در پایان هرسال مالی، درآمد کل را بر تعداد کل سهام شرکت تقسیم کنند، سود هر سهم یا EPS به دست می‌آید. به‌طور ساده‌تر، EPS یک شرکت میزان سودی است که شرکت به ازای هر سهم به دست می‌آورد. EPS یکی از موضوعات بسیار مهمی است که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سهام شرکت‌ها در بازار بورس تأثیر می‌گذارد. برای مثال فرض کنید که شرکتی در پایان سال مالی خود، ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال درآمد داشته باشد و تعداد سهام شرکت نیز ۱ میلیون باشد. EPS شرکت برابر است با ۱،۰۰۰ ریال: ۱،۰۰۰ = ۱،۰۰۰،۰۰۰ ÷ ۱،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰.
به سودی که شرکت پس از یک سال مالی کسب می‌کند، EPS محقق شده نیز می‌گویند.
نسبت P/E چیست؟
به‌احتمال زیاد، نام نسبت P/E را شنیده‌اید. زمانی که بحث ارزش‌گذاری سهام پیش می‌آید، نسبت قیمت به سود هر سهم (پی بر ای) از قدیمی‌ترین و پراستفاده‌ترین معیارهاست. P/E خلاصه‌شده نسبت قیمت سهم (P مخفف Price) به سود هرسهم (EPS مخفف Earning Per Share) است. همان‌طور که از نام آن مشخص است برای محاسبه P/E، قیمت فعلی سهم را بر درآمد هر سهم (EPS) تقسیم می‌کنیم:
اغلب محاسبه نسبت P/E بر اساس سود محقق شده‌ای است که در آخرین گزارش سالیانه ذکر می‌شود. گاهی مقدار EPS موجود در فرمول P/E را EPS تقریبی و پیش‌بینی‌شده سال آینده در نظر می‌گیریم که به “پیش‌بینی درآمد هرسهم سال مالی” آینده نیز مشهور است. همچنین ممکن است برخی بر اساس EPS دو فصل گذشته (۶ ماه گذشته)، EPS آینده را تخمین بزنند و P/E را با این مقدار محاسبه نمایند. اختلاف چندانی بین این متغیرها وجود ندارد؛ اما مهم است بدانید درصورتی‌که در پیش‌بینی EPS ماه‌های آینده از EPS ماه‌های قبل استفاده کنیم، الزاماً تخمین‌ها دقیق و کامل نیست. در شرکت‌هایی که سود ده نیستند و EPS منفی دارند، وضعیتی چالش‌برانگیز برای محاسبه P/E به وجود می‌آید و نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد.
برخی بر این باورند که باید P/E را منفی حساب کرد و برخی اعتقاد دارند باید P/E صفر به سهم داده شود، درحالی‌که بسیاری از افراد دیگر، این‌طور محاسبه می‌کنند که P/E اصلاً برای این سهم وجود ندارد. متوسط P/E کل بازار بورس نیز قابل‌محاسبه است که در کشورهایی مانند آمریکا بین ۱۵-۲۵ در نوسان است؛ ولی این مقدار در بورس ایران بسیار کمتر و معمولاً بین ۱۰-۴ است. نوسانات موجود در P/ E به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای به وضعیت اقتصادی نظیر تورم بستگی دارد. از طرفی نسبت P/E بین صنایع و حتی شرکت‌ها می‌تواند اختلاف زیادی داشته باشد.
بنابراین نسبت P/E نیز به‌عنوان یکی دیگر از متغیرهای اثرگذار در بازار بورس مطرح است.
محاسبه سود به روش TTM چیست؟
TTM مخفف عبارت Trailing Twelve Months به معنی دوازده ماه گذشته است. در این روش سهامداران و تحلیلگران می‌توانند بر اساس EPS دوازده ماه گذشته (۴ دوره ۳ ماهه) به ارزیابی یک شرکت بپردازند. طبق الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت‌ها باید صورت‌های مالی سه‌ماهه خود را منتشر کنند؛ بنابراین سود هر سهم در دوره‌های سه‌ماهه، در دسترس سرمایه‌گذاران خواهد بود.
مزیت روش TTM این است که قیمت سهم بر اساس قیمت واقعی آن تعیین می‌شود. درواقع ارزش‌گذاری سهم توسط سود پیش‌بینی‌شده شرکت انجام نمی‌شود و سرمایه‌گذاران با استفاده از اطلاعات واقعی می‌توانند عملکرد شرکت را ارزیابی کنند و نتایج بهتری به دست آورند.
بنابراین برای درک ساده‌تر می‌توان گفت EPS یک سهم بر اساس سود خالص ۱۲ ماه گذشته محاسبه می‌شود. درصورتی‌که در پایان سال مالی یک شرکت گزارش تفسیری آن را بررسی کنیم، سود (زیان) خالص کل در پایان آن سال تقسیم‌بر تعداد کل سهام شرکت، EPS سهم می‌شود؛ اما درصورتی‌که در میان سال مالی باشیم با توجه به آخرین گزارش ارائه‌شده توسط شرکت می‌توان EPS را به دست آورد. برای مثال، اکنون‌که در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ هستیم، EPS یک شرکت برابر با مجموع سود (زیان) خالص ۶ ماهه اول امسال به‌اضافه ۶ ماهه سال گذشته تقسیم‌بر تعداد کل سهام شرکت است.
برای نمونه اطلاعات زیر را درباره سهمی خاص در نظر بگیرید.
سود خالص به ازای هر سهم در پایان سال مالی ۱۳۹۷: ۶،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۷: ۴،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۸: ۳،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه دوم سال ۱۳۹۷: ریال ۲،۰۰۰ = ۴،۰۰۰ – ۶،۰۰۰
۵،۰۰۰ = ۳،۰۰۰ + ۲،۰۰۰
سخن آخر
مزیت استفاده از TTM این است که قیمت سهم بر اساس سود واقعی آن تعیین می‌شود و ارزش‌گذاری سهم صرفاً به‌وسیله سود پیش‌بینی‌شده شرکت توسط سرمایه‌گذاران انجام نمی¬گردد؛ چراکه ممکن است شرکت در گزارش‌های پیش‌بینی سود خود برآورد درستی از سود انجام ندهد و همین امر موجب اشتباه سرمایه‌گذاران شود. حال با استفاده از روش TTM سرمایه‌گذاران با استفاده از اطلاعات واقعی در بازار معامله می‌کنند و به نتایج بهتری در معاملات خود خواهند رسید؛ بنابراین نکته مهم در ارزش‌گذاری سهم با استفاده از نسبت P/E به دست آوردن سود تحلیلی شرکت‌ها است که سرمایه‌گذاران قادر هستند با آموزش تحلیل بنیادی، توانایی برآورد سود هر سهم را در بازار به دست آورند.