همه چیز در ارتباط با صندوق های قابل معامله ( ETF )

صندوق های قابل معامله در بورس یا ETF چیست :

صندوق قابل معامله صندوقی متشکل از دارایی‌های مختلف است که با ساختاری شبیه به صندوق سرمایه گذاری مشترک mutual fund مانند سهام عادی شرکت‌های مختلف در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود.‌‌ یعنی برای سرمایه گذاری در این صندوق ها باید کد معاملاتی فعال در بورس داشته باشیم ؛ واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها از طریق کارگزاری ها قابل خرید و فروش هستند و قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه گذاری ETF معمولا زیر ۱۰ هزار تومان است 

ETF  مخفف چیست :

ETF  مخفف عبارت  Exchange Traded Fund به معنی صندوق قابل معامله در بورس است. دیگر صندوق های سرمایه گذاری امکان معامله را ندارند و سرمایه گذاران برای خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری باید اغلب از طریق مراجعه به صندوقی که در آن سرمایه گذاری کرده اند اقدام کنند. ولی واحد سرمایه گذاری این نوع صندوق ها مشابه سهام عادی به راحتی قابل خرید و فروش است. یعنی هر میزان درصد از واحدهای کل یک صندوق را تهیه کنیم به همان نسبت از کل سرمایه گذاری صندوق بهره‌مند می شویم و چون قیمت این واحدها ارزان است گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری است.

تاریخچه پیدایش صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله :

• پیشینه شکل‌گیری صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله به بحران مالی سال ۱۹۸۷ باز می‌گردد. در سال ۱۹۸۷ روز دوشنبه که به دوشنبه سیاه معروف است شاخص داوجونز ۵۰۸ واحد یا ۲۲٫۶۱ درصد سقوط کرد و باعث وارد آمدن زیان ۵۰۰ میلیارد دلاری به سرمایه‌گذاران در بورس شد.
• سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در آن سال به این دلیل که برای کشف قیمت واحدهای خود و فروش آن باید تا پایان آن روز منتظر می‌ماندند، بیشترین ضرر را متحمل شدند. از اینجا بود که ایده اولیه ایجاد صندوق قابل معامله مطرح شد.
•  در تاریخ ۲۹ ژوئن سال ۱۹۹۳ صندوق اسپایدر (SPDR) که در حال حاضر بزرگ‌ترین ETF جهان است کار خود را آغاز نمود. سرمایه‌گذاری اصلی این صندوق روی طلا است.
• پذیره‌نویسی واحدهای صندوق‌های قابل معامل در ایران، برای اولین بار در بازار فرابورس در تاریخ ۲۹ مرداد سال ۱۳۹۲ انجام شد و افتتاح تابلوی ETF در ششم مهرماه صورت گرفت.
•  

ویژگی‌‌های صندوق‌های قابل معامله :

از جمله ویژگی‌های صندوق‌های قابل معامله که آن را از سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری متمایز می‌کند، موارد زیر را می‌توان نام برد :

• این صندوق‌ها بصورت آنلاین در بورس قابل معامله هستند، و به آن‌ها صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در معاملات برخط نیز گفته می‌شود.
• صندوق‌ بورسی در برگیرنده تمامی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیگر است. (صندوق قابل معامله با درآمد ثابت – سهامی – مختلط – طلا – شاخصی و …)
• NAV این صندوق‌ها هر ۲ دقیقه یکبار بروزرسانی می‌شود، بنابراین لازم نیست برای خرید و فروش واحدهای خود مانند صندوق‌های غیرقابل معامله منتظر کشف قیمت تا روز بعد بمانید.
• خرید و فروش واحدهای صندوق‌های قابل معامله معاف از مالیات است.
• کارمزد صندوق‌های ETF فقط شامل کارمزد خرید و فروش واحد می‌شود کارمزد خرید ۰٫۴۸۶ درصد و کارمزد فروش ۰٫۵۲۹ درصد از قیمت واحد می‌باشد. همچنین هزینه‌های عملیاتی صندوق قابل معامله در مقایسه با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به دلیل انتقال هزینه‌های ارائه خدمات مشتری از صندوق به کارگزاری، کمتر است..
• صندوق ETF مانند اغلب صندوق‌های غیرقابل معامله ضامن نقدشوندگی ندارد، و در عوض رکن جدیدی به‌عنوان بازارگردان، فراهم آوردن نقدشوندگی در این صندوق‌ها را بر عهده دارد و در مواقعی که عرضه کننده ای وجود ندارد  یا تقاضای دیگری وجود نداشته باشد خرید و فروش واحدها را انجام می‌دهد.
• تاسیس و فعالیت صندوق های قابل معامله تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است، بنابراین این صندوق‌ها شفافیت اطلاعاتی قابل توجهی دارند.
• تفاوت اصلی این صندوق‌ها با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک افزایش نقدشوندگی با بهره‌گیری از پتانسیل بازار بورس است.

ترکیب دارایی های صندوق های بورسی چگونه است :

همان‌گونه که گفته شد صندوق‌های بورسی تمامی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در بر می‌گیرد. دارایی هر یک از صندوق های ETF  با توجه به نوع آن صندوق متفاوت است. یعنی هر نوع از صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت، سهامی، مبتنی بر طلا، شاخصی و مختلط می توانند بصورت قابل معامله در بازار بورس ارائه شوند. این صندوق‌ها با توجه به نوع فعالیت شان ترکیب دارایی متفاوتی دارند.

مثلا ترکیب دارایی صندوق سهامی قابل معامله در بازار بورس مشابه صندوق های سهامی است و یا صندوق های شاخصی قابل معامله در بورس پیرو ترکیب دارایی استاندارد صندوق های شاخصی هستند و تنها تفاوت این صندوق‌ها با نوع معمولی آن در نوع ارائه و خرید و فروش آن‌هاست.

سرمایه گذاری در صندوق های  ETF  برای چه افرادی مناسب است :

سرمایه گذاری در صندوق های قابل معامله در بورس (ETF)  می تواند برای همه مناسب باشد چون هم امکان بهره مندی از تنوع سبد خرید و هم کاهش میزان ریسک پذیری در این صندوق‌ها وجود دارد علاوه بر این به این دلیل که واحدهای سرمایه گذاری ای تی اف به صورت آنلاین قابل خرید و فروش است سرمایه گذاری در آن برای افرادی که بیشتر دوست دارند در بازار سهام سرمایه گذاری کنند جذاب است. اما در سرمایه گذاری این صندوق ها باید توجه کرد که صبر داشتن بسیار مهم است و حداقل باید مدت ۶ ماه روی صندوق موردنظر زمان گذاشت تا به بازده مناسبی برسد.

خرید و فروش آسان و نقدشوندگی خوب :

واحدهای سرمایه گذاری صندوق های قابل معامله به آسانی و بصورت آنلاین قابل معامله هستند این قابلیت از بزرگترین مزیت این نوع از صندوق هاست که آن ها را قابل رقابت با سرمایه گذاری در بازار سهام است. همچنین زمان بازپرداخت مبلغ فروش این واحدها حداکثر ظرف مدت ۳ روز به حساب مشتری انتقال می یابد. بنابراین این صندوق‌ها نقدشوندگی بهتری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرقابل معامله دارند.

محاسبه NAV آنی :

میزان   NAV یا ارزش خالص دارایی های صندوق ها معمولا برای روزکاری بعد محاسبه می‌شود یعنی برای خرید یک واحد سرمایه گذاری هر صندوق باید قیمت فردا آن واحد محاسبه شود ولی در صندوق های EFT  میزان NAV هر دو دقیقه محاسبه می شود و برای خرید آنلاین و محاسبه قیمت هر واحد مشکلی وجود ندارد.

معافیت مالیاتی :

طبق قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری صندوق های ETF معاف از مالیات است. و همان‌گونه که قبلا ذکر شد برای خرید و فروش این واحدها هیچ گونه مبلغی جز کارمزد خرید و فروش دریافت نمی‌شود.

بدون نیاز به صف خرید و فروش :

درست است که ساز و کار سرمایه گذاری در این صندوق ها مشابه بازار سهام است اما سرمایه گذاران برای معامله واحدهای این صندوق‌ها نیازی به منتظر بودن در صف خرید و یا فروش ندارند و به صورت آنی قابل معامله هستند.

شفافیت :

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در طول روز و هنگامی که بازارها باز هستند، خرید و فورش می‌شوند. قیمت‌گذاری سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در طول ساعت کاری بورس بصورت پیوسته است. بنابراین سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در لحظه می‌دانند چه مبلغی برای خرید سهام پرداخت کرده یا چه مبلغی برای فروش سهام دریافت می‌کنند.

شفافیت احتمال تقلب یا سوء استفاده از طرف مدیران صندوق را کاهش می‌دهد. ساختار صندوق های قابل معامله به گونه‌ای است که شفافیت مالی قابل توجهی دارد.

هزینه‌های پایین‌تر :

هزینه‌های عملیاتی صندوق بورسی نسبت به صندوق سرمایه گذاری غیرقابل معامله کمتر است. دلیل آن انتقال هزینه‌های ارائه خدمات مشتری از صندوق به کارگزاری است، برای مثال صندوق قابل معامله نیازی به ارائه خدمات خرید و فروش، ارتباط با مشتریان و … ندارند، چون این کارها توسط کارگزاری انجام می‌شود.

معایب صندوق های سرمایه گذاری ETF  چیست :

امکان خرید و فروش لحظه ای در بورس همانطور که می تواند به عنوان مزیت این نوع صندوق ها مطرح شود اما در شرایطی می تواند برای سرمایه گذاران نوپا که کمتر توانایی کنترل هیجانات خود را دارند زیان آور باشد چون برای دستیابی به بازدهی مطلوب نیاز به صرف زمان مناسب است. اما افراد تازه کار شاید کند بودن و یا ضرر کوتاه مدت احتمالی صندوق را نتوانند تحمل کنند و با ضرر سرمایه خود را خارج کنند. در صورتیکه ذات سرمایه گذاری در صندوق های غیر قابل معامله در بورس بر اساس سرمایه گذاری میان مدت و یا بلند مدت است.

لیست صندوق‌ های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس :

در حال حاضر ۲۹ صندوق سرمایه گذاری ETF در کشور فعالیت می‌کنند که ۱۲ صندوق قابل معامله با درآمد ثابت، ۸ صندوق سهامی، ۴ صندوق ETF طلا ، ۳ صندوق مختلط و ۲ صندوق شاخصی هستند.

بهترین صندوق سرمایه گذاری بورسی کدام است :

برای شروع سرمایه گذاری در این صندوق‌ها باید کارنامه صندوق های ETF  را در بازه حداقل ۶ ماهه بررسی کنیم و بر اساس وضعیت فعالیت صندوق و میزان بازدهی آن صندوق مورد نظر را انتخاب کنیم.

بعد از یافتن صندوق مورد نظر باید از طریق یک کارگزاری معتبر برای خرید واحدهای سرمایه گذاری اقدام کنید.

مراحل شروع سرمایه گذاری در صندوق ETF :

• دریافت کد بورسی ا و دریافت دسترسی سامانه معاملات آنلاین 
• انتخاب بهترین و مناسب‌ترین صندوق ETF با بررسی کارنامه صندوق‌ها
• ثبت سفارش در سامانه معاملات آنلاین و خرید واحدهای صندوق
• فروش واحدهای صندوق در زمان دلخواه

نـکتـه: در انتخاب صندوق مناسب باید حواسمان با بازار ارائه صندوق باشد چون در حال حاضر تعدادی صندوق سرمایه گذاری ETF  فعال در فرابورس و دیگر بازارهای مالی فعالیت می‌کنند و ممکن است از لحاظ اعتبار و یا نقد شوندگی شرایط متفاوتی با صندوق های فعال در بورس داشته باشند چون معمولا صندوق‌هایی که استاندارهای ورود به بازار بورس را ندارند در فرابورس فعالیت می‌کنند.

نتیجه‌گیری

صندوق‌های ETF با ساختاری شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و با استفاده از پتانسیل معاملات آنلاین بورس به یکی از گزینه‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری افراد در دنیا تبدیل شده‌اند..

اگر شما نیز علاقه‌مند به انجام معاملات آنلاین در بورس هستید اما وقت و دانش کافی برای اینکار را ندارید صندوق‌های قابل معامله گزینه‌ای مناسب برای شما هستند، این صندوق‌ها با ساختاری مدیریت شده میزان ریسک سرمایه‌گذاری را تا حد زیادی کاهش می‌دهند و کمک میکنند تا مسیر ورود شما به بازار سرمایه هموارتر باشد..