۲۰ سوال پرتکرار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران

این روزها بازار سرمایه ایران رونق بسیاری پیدا کرده است و روز به روز افراد بیشتری به سرمایه گذاری در این فضا علاقه نشان می‌دهند. مثل همه حوزه‌های دیگر، بورس نیز مفاهیم مخصوص به خود را دارد که لازم است سرمایه‌گذاران تا حدودی با آن‌ها آشنا باشند. در ابتدای ورود به بازار سرمایه، ممکن است بعضی از فرایندها و ادبیات رایج در این حوزه، پیچیده به نظر برسد و سوالاتی را برای‌تان ایجاد کند. به همین دلیل ما مجموعه‌ای از سوالات پر تکرار سرمایه گذاران در بورس ایران را جمع‌آوری کرده‌ایم و پاسخ هر سوال را به صورت دقیق و روشن، بیان خواهیم کرد.

سوالات متداول بورس ایران

بورس و بازار سرمایه حوزه گسترده‌ای است و بسته به میزان آشنایی و تجربه‌ای که در این زمینه دارید، ممکن است سوالات و ابهامات مختلفی برای‌تان ایجاد شود. فهرست ۲۰ مورد از سوالات پر تکرار بورس و پاسخ‌های آن‌ها را شامل می‌شود.

۱- برای سرمایه‌گذاری در بورس چه مبلغی لازم است؟

حداقل سرمایه‌ای که می‌توانید با آن وارد بورس شوید ۵۰۰ هزار تومان است و سهام شرکت‌های مختلف را خریداری کنید. سود یا زیانی که با آن مواجه می‌شوید به صورت درصدی محاسبه خواهد شد. طبیعتا هر چه سرمایه بیشتری وارد بورس کنید، میزان سود یا زیان‌تان نیز بیشتر می‌شود.

۲- چه کسانی می‌توانند در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند؟

هر کسی با هر سن و مدرک تحصیلی می‌تواند در این بازار به معامله بپردازد. کافی است کد بورسی داشته باشید. کدی که شناسه شما در سازمان بورس و اوراق بهادار محسوب می‌شود. کارگزاری‌ها با دریافت مدارک و طی مراحل خاصی، کد بورسی را به صورت رایگان برای کاربران خود صادر می‌کنند. تنها هزینه‌ای که لازم است پرداخت کنید، مربوط به ثبت نام در سامانه سجام است.

۳- کارگزاری چیست؟

کارگزاری‌ها شرکت‌هایی هستند که به عنوان واسطه میان مردم و سازمان بورس هستند. همان طور که بانک‌های مختلف، مورد تایید بانک مرکزی قرار می‌گیرند و مردم برای انجام امور بانکی به آن‌ها مراجعه می‌کنند، لازم است برای بهره مندی از خدمات سرمایه گذاری بورسی از طریق کارگزاری ها اقدام شود. کارگزاری‌ها نیز مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار قرار می‌گیرند و به این ترتیب، مردم معاملات خود را به واسطه آن‌ها انجام می‌دهند. در قبال این خدمات، کارگزاری ها از معاملات سرمایه گذاران درصدی تحت عنوان کارمزد اخذ می کنند. کارمزد کارگزاری ها برای معاملات سهام برابر است با ۰.۰۰۳۸ برای خرید و ۰.۰۰۳۸ برای فروش.

۴- آیا می‌توان هم‌زمان از خدمات چند کارگزاری استفاده کرد؟

بله، می توانید در دو یا چند کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشید و در همه آن‌ها خرید انجام دهید. با این حال، امکان فروش سهام فقط در یک کارگزاری وجود دارد که به آن کارگزار ناظر گفته می‌شود.

۵- کارگزار ناظر چیست؟

مدتی است که سامانه جدیدی برای معاملات راه‌اندازی شده و هر یک از نمادهای معاملاتی را زیر نظر یک کارگزار قرار داده است. به این کارگزار، کارگزار ناظر گفته می‌شود. با این شرایط، سهام هر نماد معاملاتی فقط از طریق کارگزار ناظر به فروش می‌رسد. البته برای خرید می‌توان از طریق همه کارگزارها اقدام کرد. ممکن است برای نمادهای معاملاتی مختلف، کارگزارهای مختلف داشته باشید.

۶- معاملات بورس در چه زمانی انجام می‌شود؟

معاملات سازمان بورس و اوراق بهادار از شنبه تا چهارشنبه و در ساعت‌های ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر انجام می‌شود. البته بازار از ساعت ۸:۳۰ باز می‌شود و می‌توانید سفارش‌های خود را وارد کنید؛ اما معاملات از ساعت ۹ آغاز می‌شوند. این روند در تمامی روزهای سال، به غیر از پنج‌شنبه و جمعه و تعطیلات رسمی ادامه دارد.

۷- نوسان قیمت در بورس ایران چقدر است؟

برای پیشگیری از نوسان بیش از حد و افزایش و کاهش‌های ناگهانی، سقفی برای نوسانات بازار در نظر گرفته شده است. در حال حاضر دامنه نوسان روزانه قیمت سهام بورسی و بازار اول و دوم فرابورس در هر روز، نسبت به قیمت پایانی روز گذشته، می‌تواند از ۵+ درصد تا ۵- درصد، تغییر کند. در بازار پایه فرابورس بسته به نوع بازار دامنه نوسان ۳%، ۲% و ۱% است. در روز بازگشایی نماد پس از مجمع، محدودیتی در نوسان وجود ندارد.

۸- پورتفوی یا سبد سهام چیست؟

پورتفو، پوتفوی یا Portfolio واژه‌ای است که به یک مفهوم ساده اشاره دارد: مجموعه‌ای از دارایی‌ها و سهامی که یک فرد خریداری کرده است. با تشکیل این سبد، ریسک غیر سیستماتیک کاهش می‌یابد. وقتی چند نوع سهم را خریداری کرده باشید، ریسک ضرر خود را کاهش داده‌اید. در واقع سود یک سهم می‌تواند ضرر یک سهم دیگر را جبران کند.

۹- شاخص بورس چیست؟

بورس چندین شاخص دارد که هر کدام وضعیت بازار را از جنبه‌های مختلف نشان می‌دهند. مشهورترین و پرکاربردترین شاخص،  به نام شاخص بازدهی یا شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX شناخته می‌شود.   این شاخص قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس را نشان می‌دهد.

۱۰- کدام سهم را برای خرید انتخاب کنیم؟

برای داشتن یک سرمایه‌گذاری پر سود، باید سهمی را انتخاب کنید که احتمال افزایش قیمت بیشتری داشته باشد. این پیش‌بینی بر اساس تجزیه و تحلیل بازار انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای تحلیل بازار وجود دارد که در این میان، روش بنیادی و تکنیکی شهرت و رواج بیشتری دارند.

۱۱- روش تحلیل بنیادی چیست؟

تحلیل بنیادی Fundamental Analysis بر محاسبه ارزش ذاتی هر سهم تاکید دارد و برای این کار فاکتورهای مختلفی را از جمله وضعیت کلی اقتصاد و عملکرد شرکت را در نظر می‌گیرد. این رویکرد عقیده دارد که سهام هر شرکت در بلندمدت به سمت ارزش ذاتی خود حرکت می‌کند و بنابراین برای داشتن یک سرمایه‌گذاری پرسود و مطمئن باید ارزش ذاتی سهام را محاسبه کرد.

۱۲- روش تحلیل تکنیکال چیست؟

در روش تحلیل تکنیکال، آمارهای فعالیت بازار آنالیز می‌شود. تحلیل‌گران تکنیکال فاکتورهایی مثل قیمت و حجم معاملات را در نظر می‌گیرند با تشخیص روندها و الگوها سهم‌های پرسود را شناسایی می‌کنند. آن‌ها معتقدند با بررسی‌های آماری، می‌توان میزان رشد سهم‌های مختلف را پیش‌بینی کرد.

۱۳- قیمت اسمی سهام چیست؟

قیمت اسمی رقمی است که در اساسنامه شرکت‌ها ذکر می‌شود و معمولا برابر با ۱۰۰ تومان است؛ اما سهم‌ها با این قیمت خرید و فروش نمی‌شوند. عملکرد شرکت و میزان عرضه و تقاضا رقم خرید و فروش سهم را مشخص می‌کند بنابراین نیازی نیست در تحلیل‌ها و سرمایه‌گذاری خود قیمت اسمی سهم‌ها را در نظر بگیرید.

۱۴- ارزش ذاتی سهم به چه معناست؟

ارزش ذاتی یا Intrinsic value یک سهم یکی از فاکتورهایی است که به ویژه تحلیلگران بنیادی برای سرمایه‌گذاری از آن استفاده می‌کنند. این ارزش با یک بررسی جامع و کامل درباره شرکتی که سهام را ارائه کرده است تعیین می‌شود. در این تحلیل، صورت‌های مالی، ظرفیت رشد شرکت و دارایی‌های گوناگون آن بررسی می‌شود.

۱۵- قیمت روز یا قیمت بازاری سهام یعنی چه؟

قیمت روز یا قیمت بازاری به قیمت خرید و فروش یک سهم در بازار اشاره دارد. یعنی همان رقمی که امروز برای خرید یک سهم خاص باید بپردازید. این رقم لزوما با ارزش ذاتی سهام برابر نیست و ممکن است بیشتر یا کمتر از آن باشد. میزان عرضه و تقاضا، اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور و جهان، هیجانات سرمایه‌گذاران و … روی قیمت روز سهام تاثیر می‌گذارند.

۱۶- برای سرمایه‌گذاری در بورس از چه کسی مشاوره بگیریم؟

کلاس‌ها و دوره‌های آنلاین و حضوری مختلفی برای یادگیری روش‌های مختلف تحلیل وجود دارد. اگر وقت و حوصله یادگیری مبانی بورس را داشته باشید می‌توانید خودتان اوضاع بازار را تحلیل کنید و در مورد خرید و فروش‌هایتان تصمیم بگیرید. شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان نیز در این زمینه خدمات مشاوره ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها تحت نظارت دقیق سازمان بورس هستند و تجربه و تخصص بسیاری در این زمینه دارند؛ بنابراین معمولا عملکرد خوبی از آن‌ها مشاهده می‌شود و سود بالایی را نصیب مشتریان خود می‌کنند.

۱۷- سبدگردانی چیست؟

افراد و شرکت‌های باسابقه تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، می‌توانند خدمات مشاوره و خرید و فروش به مشتریان خود ارائه کنند. آن‌ها با در نظر گرفتن میزان سرمایه و میزان ریسک‌پذیری مشتری، برای او یک سبد سهام تشکیل می‌دهند، دارایی‌ها را مدیریت می‌کند و درصدی از سود را به عنوان کارمزد برمی‌دارد.

۱۸- عرضه اولیه چیست؟

زمانی که یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بازار ارائه می‌کند، عرضه اولیه صورت گرفته است. پس از تعیین قیمت، سهام به میزان مشخصی وارد بازار می‌شود و طبق تجربه قیمت آن تا چندین درصد افزایش پیدا خواهد کرد. به دلیل احتمال کسب سود بالا، مردم تمایل زیادی نسبت به عرضه اولیه دارند و جو خوش‌بینانه‌ای در این زمینه حاکم است.

۱۹- صف خرید و صف فروش یعنی چه؟

عرضه و تقاضا دو رکن اصلی هر بازاری هستند و بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارند. در بازار بورس هم همیشه تعدادی خریدار و فروشنده برای هر سهم وجود دارد. گاهی اوضاع تغییر می‌کند و بنا به دلایل مختلف، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران سهم یک شرکت خاص را برای فروش می‌گذارند و تمایل زیادی برای خرید آن سهم وجود ندارد. در این حالت، صف فروش ایجاد می‌شود. گاهی نیز یک سهم با اقبال عمومی مواجه می‌شود و افراد زیادی افزایش قیمت آن را پیش‌بینی می‌کنند. در این حالت، صف خرید ایجاد می‌شود. یعنی تعداد بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل به خرید دارند و فروشنده زیادی وجود ندارد.

۲۰- ضریب بتا چیست؟

ضریب بتا β معیاری است که با استفاده از داده‌های آماری و تاریخی به دست می‌آیند. این معیار میزان ریسک سیستماتیکی را نشان می‌دهد که هر  سرمایه‌گذار با خرید سهم در تناسب با ریسک کل بازار قبول می‌کند. بتای هر سهم نشان می‌دهد که آن سهم نسبت به بازار چقدر نوسان دارد و در واقع نشان می‌دهد که نوسان‌های بازار چقدر و با چه شدتی روی سهم مورد نظر تاثیر می‌گذارند. بتای بازار با عدد یک نشان داده می‌شود. اگر بتای یک سهم کمتر از یک باشد، آن سهم نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بیشتر از یک باشد نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد.