سکه در بازار گواهی سپرده کالایی
در مقالات قبلی بورس کالا به دلایل تشکیل بورس کالا و انواع مختلف بازارهای آن اشاره شد. در این مقاله سعی می‌کنیم در مورد بازار گواهی سپرده کالایی بخصوص سکه توضیحاتی داده شود که یکی از ابزار جدید بورس کالا جهت جذب سرمایه برای این بازارها است.
تولید و مصرف طلا در ایران
سالانه در ایران ۲ تن طلا استخراج می‌شود. هم‌اکنون اکتشاف طلا در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، اصفهان، یزد، مرکزی، قم و همدان در دست اجرا است. مهم‌ترین معادن طلای کشور که در طبقه معادن طلای با ظرفیت بالا جای می‌گیرند شامل معدن طلای زرشوران تکاب، معدن طلای موته اصفهان، معدن ارغش نیشابور، معدن طلای سقز، معدن طرقبه مشهد و معدن طلای آق دره تکاب می‌شوند.
آمار مصرف و دادوستد طلا به‌عنوان دارایي پايه جهت توليد سكه و ساير مسكوكات و زيورآلات نشان می‌دهد بخش عمده (حدود ۵۸ درصد) از تقاضاي جهاني طلا براي جواهرسازي است. علاوه بر مسکوکات و زیورآلات، تقاضای روزافزونی برای طلا با انگیزه‌های صنعتی و پزشکی در جهان وجود دارد. عمده این تقاضا جذب صنایع الکترونیکی، دندان پزشکی و سایر صنایع می‌شود.
گواهی سپرده کالایی
یکی از ابزارهای مالی که بورس کالا جهت توسعه بازارها به کار می‌برد گواهی سپرده کالایی است. در مقالات قبلی از سری مقالات گواهی سپرده کالایی توضیحاتی در مورد این ابزار و انواع مختلف آن توضیح داده شده است.
مهم‌ترین کارکردهای گواهی سپرده کالایی
ابزار معاملاتی: این اوراق به دلیل استاندارد بودن و اخذ مجوزهای موردنیاز و نیز ورقه بهادار بودن، قابلیت معاملات در انواع بازارها را دارا هستند.
ابزار تأمین مالی: به دلیل ماهیت اوراق بهادار بودن گواهی سپرده کالایی، این امکان وجود دارد که با توثیق آن نزد یک بانک یا موسسه مالی و اعتباری (تعیین‌شده توسط بورس) نسبت به اخذ تسهیلات به پشتوانه آن اقدام نمود.
ابزاری برای کمک به تنظیم بازار: با توجه به ماهیت تولید برخی کالاها که در برخی برهه‌های زمانی با مازاد عرضه و در برخی زمان‌ها با مازاد تقاضا مواجه هستند، امکان انبار کردن آن‌ها و تأمین مالی برای دوره زمانی نگهداری کالا و فروش کالا در زمان مناسب، می‌تواند به تنظیم بازار این کالاها کمک کند.
ابزار تحویل قراردادهای آتی: دارندگان موقعیت تعهدی فروش در بازار قراردادهای آتی در صورتی که تا سررسید قرارداد اقدام به بستن موقعیت تعهدی خود نکنند، ملزم به تحویل کالا به خریداران هستند.
گواهی سپرده سکه طلا در بورس کالا
بورس کالا به دنبال ایرادات موجود در بازار سنتی طلا، ابزاری جدید در جهت سهولت معاملات سکه طلا در چارچوب قوانین بورس کالا طراحی کرد. هدف از تشکیل این بازار انجام معاملات شفاف در بازار سکه و طلا بود که با توجه به بی‌نظمی و عدم شفافیت در بازار سنتی به این بازار احساس نیاز می‌شد. همان‌طور که قبلاً هم توضیح داده شده است، برای انجام معاملات گواهی سپرده به انبارهای استانداردی برای نگهداری از سکه ها نیاز است. به همین خاطر خزانه چهار بانک که اعلام آمادگی کردند مورد پذیرش بورس کالا قرار گرفت.
مزایای گواهی سپرده سکه
سیستم گواهی سپرده کالایی برای سکه می‌تواند مزایای متعددی را برای دارندگان این کالاها به همراه داشته باشد. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معافیت مالیاتی معاملات و سود ناشی از آن
امکان جایگزینی به‌عنوان وجه تضمین و مبنای تسویه قراردادهای آتی
امکان معاملات راحت‌تر و مطمئن‌تر
تأمین مالی با توثیق آن،
کاهش ریسک و هزینه های نگهداری سکه در منازل، مغازه ها
پتانسیل های طلا و سکه
نگاهی به برخی آمار و ارقام نشان‌دهنده پتانسیل بسیار بالای این بازار برای راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی است. طبق آمار اعلام‌شده در سال ۱۳۸۶، تاکنون ۴۰ میلیون قطعه سکه بهار آزادی ضرب شده است.
در دور اول طرح پیش فروش سکه توسط بانک مرکزی طی سال ۱۳۹۰، بنا بر اظهارات مقامات بانک مرکزی، بالغ‌بر ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه سکه توسط مردم پیش خرید شد. با وجود این که در سال ۱۳۹۱، بانک مرکزی با محدودیت های جدی اقدام به پیش فروش سکه نمود، در این سال نیز حدود ۸۵۰ هزار قطعه سکه به مردم واگذار شد که البته ۵۰۷ هزار قطعه از آن تمام بهار آزادی بود.
این دارایی به‌عنوان ابزاری برای خروج سفته بازان از بازار واقعی و نیز مقابله با تورم به شمار می‌رود، همواره مورد اقبال عمومی بوده است و در نوسانات اقتصادی، بخش قابل توجهی از نقدینگی، روانه این بازار می‌شود.
گواهی سکه برای چه استفاده هایی مناسب است؟
سرمایه گذاران حوزه سکه و طلا؛ که هم از نظر امنیت نگهداری و هم از نظر قابلیت اعتماد به سازوکار معاملاتی بورس، این بازار را مطلوب قلمداد می‌کنند.
صرافی ها؛ که بخشی از نگهداری و معاملات سکه های خود را با قصد بازاریابی به این بازار جدید هدایت خواهند کرد.
خانوارها با پس‌انداز سکه؛ که برای اجتناب از ریسک های نگهداری سکه در منازل رو به این بازار خواهند آورد.
بانک ها؛ برای نگهداری کم هزینه و تأمین مالی به پشتوانه توثیق سکه به سراغ این ابزار خواهند رفت.
صندوق های کالایی طلا
استاندارد سکه برای معامله در بازار گواهی سپرده کالایی
يك سکه تمام بهار آزادي به‌عنوان دارایی پایه معاملات گواهی سپرده کالایی دارای مشخصات زیر است:
عيار طلا: ۹۰۰ در هزار؛
وزن سكّه: ۸/۱۳۳ گرم؛
قطر سكّه: ۲۲ میلی‌متر؛
يك روي سكّه مزين به تصوير حضرت امام (قدس سره) و قيد سال ضرب ۱۳۸۶ در ذيل تصوير؛
يك روي سكّه تصوير بارگاه حضرت امام رضا عليه السلام و قيد عبارت “بانك مركزي جمهوري اسلامي ایران” در بالاي تصوير و عبارت “بهار آزادي” در پايين تصوير.
نمادهای جدید گواهی سپرده سکه
سكه۹۹۱۲پ۰۴ گواهی سپرده سکه بانک صادرات
سكه۰۱۱۲پ۰۳ گواهی سپرده سکه بانک سامان
سكه۰۰۱۲پ۰۱ گواهی سپرده سکه بانک رفاه
سكه۰۰۱۱پ۰۲ گواهی سپرده سکه بانک ملت
اطلاعات لازم در مور تغییرات جدید برای معاملات گواهی سپرده سکه
تغییرات جدید در معاملات گواهی سپرده سکه که می‌توان به آن اشاره کرد در مورد قیمت شروع معاملات است. در معاملات گواهی سپرده کالایی، قیمت پایانی نقد شونده‌ترین نماد در روز معاملاتی قبل، مبنای قیمت برای سایر نماد های سکه خواهد بود. همین‌طور هر لات معاملاتی در معاملاتی گواهی سپرده سکه از ۱۰ به ۱۰۰ تغییر نموده است و قیمت در تابلو در اصل یک صدم قیمت یک سکه تمام به حساب می‌آید.
آمار معاملات گواهی سپرده سکه در سال ۹۹
همان‌طور که می‌بینید نقد شونده ترین نماد سکه در سال ۹۹ نماد سکه بانک رفاه است که قیمت پایانی در این نماد قیمت شروع برای سایر نماد ها بوده است.
در این جدول آمار معاملات در مجموع ۲۹۴ هزار سکه را می‌توانید مشاهده کنید که ارزشی بیش از ۲۱ هزار میلیارد ریال در سه ماهه اول سال ۹۹ را رقم زده است.
در این نمودار همان‌طور که می‌بینید قیمت سکه رشدی بیش از ۳۷ درصد داشته است. بیشترین حجم معاملات نزدیک به ۱۴ هزار سکه در یک روز بوده و بیشترین قیمت که در اوایل تیرماه به ثبت رسیده هر سکه ۹ میلیون تومان معامله شده است. در موقع افزایش قیمت سکه، بورس کالا اقدم به کاهش دامنه نوسان نموده است که شاید از این طریق قیمت سکه را بتواند کنترل کند.
می‌توان عوامل تأثیرگذار بر قیمت سکه را به عوامل داخلی و خارجی تقسیم کرد، عوامل داخلی به موارد چون عرضه و تقاضای بازار اشاره دارد و عوامل خارجی نیز به قیمت دلار و متغیرهایی کلان اقتصادی و قیمت جهانی طلا بر می‌گردد. به‌عنوان یک توضیح اجمالی در مورد تأثیر این عوامل بر قیمت سکه، می‌توان گفت که افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت تقاضا می‌شود و افزایش عرضه باعث کاهش قیمت سکه خواهد شد.
یکی از عوامل تأثیرگذار خارجی نرخ ارز است که قیمت سکه به‌شدت از این نرخ تأثیر مستقیم می‌گیرد. نرخ طلا جهانی نیز با قیمت سکه رابطه مستقیم دارد. همین‌طور نرخ رشد اقتصادی رابطه معکوس با قیمت سکه دارد وقتی نرخ رشد اقتصادی منفی باشد، به همان اندازه می‌تواند بر قیمت سکه تأثیر عکس بگذارد. عواملی چون نرخ تورم نیز رابطه مستقیمی با نرخ سکه دارد. با افزایش نرخ تورم مردم تمایل بیشتری برای نگهداری کالاها دارند و طلا و سکه که کالای سرمایه گذاری هستند، جذابیت زیادی را برای سرمایه گذاران ایجاد می‌کند و در نتیجه تقاضا و قیمت تقاضا افزایش خواهد یافت.
سخن آخر
در این مقاله در خصوص بازار گواهی سپرده سکه و قوانین موجود در آن صحبت کردیم. همچنین به عوامل تأثیرگذار در افزایش قیمت سکه و طلا اشاره کردیم. با توجه به نوسانات زیاد بازار سکه طی ماه های گذشته و وجود تورم در کشور، بسیاری از مردم و سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند سرمایه خود را تبدیل به طلا و سکه کنند. بهترین روش برای سرمایه گذاری در طلا و سکه استفاده از ابزارهایی است که بورس کالا در اختیار قرار داده است.