اوراق سلف موازی چیست؟ مزایای تامین مالی از این روش چیست؟
طرح اوراق سلف موازی استاندارد این روزها به یک بحث داغ تبدیل شده است؛ طرحی که در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه و البته کاهش تورم ارائه شده است و اگر همه چیز خوب پیش برود، هم به نفع دولت خواهد بود و هم سود مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد. در این مطلب، اوراق سلف موازی را به شما معرفی می‌کنیم و جزئیاتی را درباره طرح دولت بررسی خواهیم کرد.
در این مقاله عناوین زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت:
منظور از اوراق سلف موازی چیست؟
سود اوراق سلف موازی چگونه پرداخت می‌شود؟
مزایای تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد
اوراق سلف موازی دولتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
منظور از اوراق سلف موازی چیست؟
قراردادهای سلف یکی از قراردادهای پرکاربرد محسوب می‌شوند که هم در بازارهای سنتی و هم در بازارهای مدرن کاربرد دارند. در قرارداد سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه در نظر گرفته می‌شود. برای مثال در طرح جدید دولت، نفت به عنوان پایه قرارداد در نظر گرفته شده است. خریدار، تمامی بها را در ابتدا می‌پردازد و در موعد سررسید، کالا را دریافت می‌کند. موعد سررسید معمولا بین یک تا دو سال است و بنابراین این اوراق، به عنوان ابزار تامین مالی کوتاه‌مدت شناخته می‌شوند.
در این روش، فروشنده قبل از تولید محصول، تمامی بهای آن را دریافت می‌کند. این مسئله از دو جهت به نفع فروشندگان است: نخست این که نیازی نیست نگران پیدا کردن خریدار برای محصول خود باشند و دوم، منابع مالی مورد نیازشان تامین می‌شود. اوراق سلف موازی، محدودیت‌ها و دشواری‌های وام‌های بانکی و اوراق دیگر را ندارند و به همین دلیل، توانسته‌اند تا حدود زیادی توجه فعالان عرصه اقتصاد را به خود جلب کنند.
سود اوراق سلف موازی چگونه پرداخت می‌شود؟
همان طور که اشاره کردیم، اوراق سلف موازی سررسید یک تا دو ساله دارند. در این مدت به دارندگان اوراق سودی پرداخت نمی‌شود و اصل پول به همراه سود آن در پایان دوره به صورت یک جا پرداخت خواهد شد. این اوراق حداقل سود تضمین‌شده دارند. یعنی بدون توجه به رشد یا سقوط قیمت کالای پایه، درصد مشخصی از سود به دارندگان پرداخت می‌شود. با رشد قیمت دارایی پایه، این سود نیز تا سقف مشخصی امکان رشد خواهد داشت.
خریداران می‌توانند تا پایان دوره، اوراق را نزد خود نگه دارند یا هر زمان که خواستند آن را در بورس به فروش برسانند. این ویژگی قابلیت نقدشوندگی اوراق سلف موازی را بالا می‌برد و ریسک آن را کمتر می‌کند.
مزایای تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد
اوراق سلف موازی مزایای متعددی دارند که به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. موارد زیر را می‌توان به عنوان مزایای این اوراق مطرح کرد:
در این گونه اوراق، کشف قیمت به صورت لحظه‌ای و بر اساس خرید و فروش‌ها انجام می‌شود و بنابراین شفافیت بیشتری دارد.
این قرارداد ریسک پایینی دارد، زیرا یک درصد سود تضمینی برای آن در نظر گرفته شده است.
قید موازی در این نوع اوراق، به معنای امکان فروش آن‌ها در بازار ثانویه است. خریداری که قبل از موعد سررسید بخواهد پول خود را نقد کند، می‌تواند تغییر وضعیت دهد و اوراق را با قیمت مناسب به فروش برساند.
قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و این مسئله موجب می‌شود مردم رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری در آن نشان دهند.
اوراق سلف موازی دولتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
احتمالا خبرهای مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد دولتی را شنیده‌اید. طرحی که با وعده گشایش اقتصادی ارائه شده و در همین مدت کوتاه، موافقان و مخالفان سرسختی پیدا کرده است. دارایی پایه این اوراق، نفت است. در حقیقت دولت نفت را به مردم پیش‌فروش می‌کند.
در حال حاضر، قیمت نفت سنگین ایران در حدود ۴۴ دلار و نرخ ارز نیز در سامانه سنا در حدود ۲۲ هزار تومان است. با توجه به این اعداد، فروش اوراق می‌تواند در طول یک سال آینده، مبلغی در حدود ۱۹۳ هزار میلیارد تومان نصیب دولت کند.
همان طور که گفتیم سررسید اوراق سلف موازی تا دو سال است و این یعنی دولت پیش‌بینی کرده است که تا دو سال آینده وضعیت درآمدهای ارزی تغییر می‌کند؛ این تغییر یا از طریق مذاکره و رفع تحریم‌ها امکان‌پذیر است یا از طریق ایجاد کانال‌های جدید فروش نفت. برای مثال ممکن است کشور چین مقدار بیشتری از نفت ایران را خریداری کند که در این صورت، گشایشی در زمینه درآمدهای ارزی پدید خواهد آمد.
در نتیجه این وضعیت، اوراق سلف موازی که بر پایه نفت عرضه شده بودند نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم سرمایه‌گذاران. با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی موجود در جامعه را به خود جذب می‌کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح‌های توسعه مرتبط با حوزه نفت بهره می‌برد.
برای جذاب‌تر کردن سرمایه‌گذاری در این طرح، دولت ویژگی‌های مختلفی را در نظر گرفته است. مهمترین نکته این است که این اوراق بدون ضرر هستند. حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین‌شده برای خریداران وجود خواهد داشت.
گفته می‌شود نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی در نظر گرفته می‌شود. در این حالت، حتی اگر قیمت نفت افت کند، سرمایه‌گذار نه تنها ضرر نخواهد کرد بلکه در موعد سررسید سودی معادل سود سپرده‌های بانکی را نیز دریافت می‌کند. در صورت افزایش قیمت نیز، هم از رشد قیمت‌ها بهره‌مند می‌شود و هم سود بانکی را دریافت می‌کند. این مسئله به ویژه برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دو ساله دارند بسیار جذاب خواهد بود.
دارندگان اوراق که قبل از موعد سررسید و در بازار ثانویه قصد فروش داشته باشند، لازم است به این نکته توجه کنند که قیمت اوراق در بازار، به انتظار بستگی دارد. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و اما قیمت آن‌ها به وضعیت بازار بستگی دارد. البته حتی در صورتی که خریداری نباشد، می‌توانید اوراق را به فروش برسانید؛ زیرا احتمالا یک بازارگردان برای این اوراق در نظر گرفته می‌شود.
این طرح مخالفانی نیز دارد. به ویژه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند که فروش اوراق سلف موازی ممکن است پر خطر باشد. در صورتی که پیش‌بینی‌های دولت در زمینه رشد قیمت نفت و حل مشکلات ارزی به وقوع نپیوندد، تامین هزینه و تعهد به دولت بعدی تحمیل خواهد شد و در زمان سررسید اوراق، دولت جدید با چالش تامین حجم زیادی منابع مالی مواجه می‌شود. لازم به ذکر است که نرخ فروش نفت در زمان سررسید بر اساس قیمت دلار در همان تاریخ در سامانه سنا مشخص خواهد شد.
جمع‌بندی
تحریم‌ها و محدودیت فروش نفت، اقتصاد کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است و دولت همواره به دنبال راهکار جدیدی برای رفع این مشکلات است. اوراق سلف موازی استاندارد بر پایه نفت راهکار جدیدی است که با جمع‌آوری نقدینگی از مردم و تبدیل درآمد آتی به درآمد فعلی، سعی در تامین منابع مالی دولت و کنترل نقدینگی دارد. این اوراق با امید به بهبود وضعیت نفت و دلار در دو سال آینده منتشر می‌شوند، اما در هر صورت، برای سرمایه مردم، ریسکی در پی نخواهند داشت.