روش بوک بیلدینگ در بورس یعنی چه؟
با وسعت گرفتن بازار سرمایه و پررنگ شدن نقش بورس در اقتصاد جهان، روش های معاملات بورسی روز به روز در حال پیشرفت است و با عرضه شدن سهام شرکت های جدید در قالب عرضه اولیه ،مسئولین بازار در پی استفاده از روش های نوین و قوانین جدید و مقررات مناسب برای بازارهای مالی هستند. در اطلاعیه عرضه اولیه ها احتمالا تا الان دیده اید که ذکر شده ثبت سفارش به روش بوک بیلدینگ انجام می شود اما روش بوک بیلدینگ در بورس یعنی چه؟
ما در این مطلب قصد داریم به طور مفصل به بررسی روش عرضه بوک بیلدینگ ثبت سفارش بپردازیم و بگوییم نحوه خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ چگونه است؟
عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ
روش بوک بیلدینگ عرضه اولیه چیست؟ حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام عرضه اولیه اطلاعیه عرضه اولیه شرکت در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می شود و در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام عرضه اولیه و دامنه قیمت مجاز برای سفاشر عرضه اولیه تعیین میشود.
سپس در روز عرضه اولیه در سایت سازمان بورس اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه توسط ناظر بازار اعلام خواهد شد و شما ۲ ساعت زمان دارید تا درخواست خرید خود را ثبت نمایید.
امکان دارد زمان سفارش گیری توسط سازمان بورس تمدید شود و پس از اینکه زمان سفارش سرمایه گذاران به پایان رسید، سازمان بورس بر اساس تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می نماید.
توجه: در روش بوک بیلدینگ عرضه اولیه هر کد بورسی (هر شخص) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست میتواند در عرضه اولیه شرکت کند.
در روش بوک بیلدینگ سهام تمام سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی باید طبق قیمت پایه ای که در دامنه مشخص سامانه معاملاتی توسط متعهد پذیره نویس اعلام میشود ثبت سفارش نمایند و قیمت سهم جدید در بازار با این روش متناسب با حجم سفارش های وارد شده و قیمت های مد نظر بازار کشف میشود.
تعریف بوک بیلدینگ به زبان ساده: در گذشته برای سفارش گیری عرضه های اولیه، سهم عرضه شده به ترتیب نوبتی که سفارش گذاشته بودند به افراد می رسید مانند صف نانوایی. اما حالا با روش بوک بیلدینگ دیگر اولویت با افرادی که زودتر سفارش بگذارند نیست و به تمامی افرادی که در مدت زمان سفارش گیری سفارش خود را ثبت کنند بطور یکسان سهم میرسد.
مشخصه های ثبت سفارش در روش بوک بیلدینگ
- بازه زمانی ثبت سفارش: بازه زمانی ثبت سفارش معمولا در یک روز و ساعت مشخص در آگهی عرضه اولیه عنوان خواهد شد و همچنین زمان دقیق عرضه اولیه در قسمت ناظر بازار در صفحه نماد هم قرار میگیرد.
- بازه قیمتی ثبت سفارش: بازه قیمتی ثبت سفارش که در اطلاعیه به آن اشاره می شود و در روز عرضه در صفحه نماد در قسمتی که قیمت باید درج شود دامنه قیمت مشخص شده است
- حداکثر میزان حجم سفارش: حداکثر حجم سفارش که در اطلاعیه عرضه اولیه مشخص شده و مانند قیمت در قسمتی که باید حجم را وارد کنید مشخص شده است
تفاوت ثبت سفارش عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ با روش قبلی
کشف قیمت
روش بوک بیلدینگ:
قیمت ثابتی برای عرضه اولیه سهم وجود ندارد و برای سهم یک کف قیمتی در نظر گرفته می شود و افراد میتوانند تا ۱۰ درصد بالاتر از این قیمت کف سفارش خود را ثبت نمایند.
روش قبلی:
کشف قیمت سهم توسط حقوقی‌ها در طی یک فرایند قیمت با ارسال سفارشات خود در قیمت‌های مختلف و بدون دخالت حقیقی ها انجام میشد. سپس با توجه به تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه هر شخص حقیقی مشخص میشد و هر کدمعاملاتی می‌توانست در قیمت تعیین شده و ثابت، برای خرید مقدار سهمیه‌ی تعیین شده، سفارش خود را ارسال کند.
ارسال سفارش
روش بوک بیلدینگ:
با توجه به اینکه یک بازه زمانی مشخص برای ارسال سفارش خرید وجود دارد نیازی نیست افراد برای خرید عرضه اولیه فورا سفارش خود را ارسال نمایند. با توجه به اینکه در روش ارسال سفارش به روش بوک بیلدینگ یک نظمی وجود دارد، خطا در این روش خیلی کم است و سرعت نرم افزار معاملات و ثبت سفارش کند نخواهد شد و مشکلاتی مانند قطعی هسته معاملات پیش نمی آید
روش قبلی:
پس از اینکه کشف قیمت توسط حقوقی ها انجام شد، ارسال سفارش در یک ساعت و قیمت مشخص انجام میشد و همه افراد باید در ساعت اعلامی سفارش خود را ارسال می‌کردند و به هر ک که زودتر سفارش خود را ارسال میکرد زودتر در صف قرار میگرفت و زودتر به آن سهم میرسید.
در روش قدیمی برای ارسال سفارش نیاز به سرعت بود و بر این اساس متقاضیان خطاهای زیاید در سفارش انجام می دادند مانند اشتباه وارد کردن قیمت و حجم در سفارشات.
گاهی هم تعداد بالای سرمایه‌گذاران و ارسال سفارشات بسیار زیاد در یک لحظه، هسته معاملات بورس و همچنین کارگزاری‌ها، توانایی پردازش حجم زیاد سفارشات در یک لحظه را نداشتند.
تخصیص سهم
روش بوک بیلدینگ:
اختصاص سهم در بوک بیلدینگ طبق اولویت زمانی ثبت سفارش نیست و هیچ تفاوتی بین فردی که در پایان بازه زمانی معرفی شده اقدام به ارسال سفارش خود میکنند با شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال میکنند نیست.
اما نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که تقریبا همه افراد سفارش خود را در سقف قیمت ارسال می کنند و بهتر است قیمت ارسالی شما هم سقف قیمتی باشد.
روش قبلی:
سفارشات ارسالی در یک صف قرار می‌گرفتند و به افرادی که در ابتدای صف بودند به نوبت سهم تعلق میگرفت. افرادی که به معاملات آنلاین دسترسی نداشتند سهمیه خود را از کارگزاری طلب می‌کردند. اختصاص سهمیه برای شرکت‌های کارگزاری و نحوه تقسیم سهم توسط کارگزاری‌ها در بین مشتریان و سایر شرایط باعث ایجاد نارضایتی در بین سرمایه‌گذاران بورس تهران شده بود.
نکته: باید توجه داشته باشید که در روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ زمان ارسال سفارش و تخصیص سهام متفاوت است به این معنی که تخصیص سهام توسط سازمان بورس و اوراق بهادار پس از زمان معاملات بوده و در زمان ارسال سفارش سهامی تخصیص نمی یابد.
به بیانی کوتاه در روش بوک بیلدینگ قیمت ثابتی برای معاملات وجود نخواهد داشت تنها کف و سقف قیمت تعیین میشود و تمامی سرمایه گذاران میتوانند در این بازه اقدام به خرید و فروش کنند.
در این نوشته سعی کردیم به طور ساده توضیح دهیم بوک بیلدینگ به چه معناست، عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ چیست و تفاوت معاملات بوک بیلدینگ با روش قبلی عرضه اولیه در چه مواردی است.