نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات چیست؟

در هفته‌های اخیر خبری مبنی بر الزام نظارت و کنترل امور سهامی شرکت‌های بورسی توسط بازارگردان منتشر شد. این خبر تا حد زیادی باعث دلگرمی سرمایه‌گذاران و فعالین این حوزه شده است. بازارگردانی این پتانسیل را دارد که تاثیرات مثبتی بر بازار بورس بگذارد و در نهایت کارایی و کسب درآمد از این بازار مطلوب‌تر خواهد شد. در این مقاله به بررسی نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات می‌پردازیم.

در ادامه عناوین زیر را مطالعه خواهید کرد:

o بازارگردانی چه نقشی در افزایش حجم معاملات بورس دارد؟
o گره معاملاتی چیست؟
o صعود و نزول تند در بازار بورس چیست؟
o بازارگردانی و افزایش حجم معاملات سهام
o بازارگردان چه سودی می‌کند؟
o بازارگردان چه وظایفی دارد؟
o ارتباط بازارگردانی و عمق بازار

بازارگردانی چه نقشی در افزایش حجم معاملات بورس دارد؟

قبل از بررسی نقش بازارگردانی در افزایش حجم معاملات، لازم چند مفهوم اساسی آشنا شویم. همچنین باید بدانیم ضرورت فرایند بازارگردانی چیست و از چه طریق می‌تواند به بهبود عملکرد بورس کمک کند.

گره معاملاتی چیست؟

همان ‌طور که می‌دانید یکی از بهترین قابلیت‌ها و جذابیت‌های بازار بورس، قابلیت نقدشوندگی آن است. به این معنی که شما به عنوان یک سرمایه‌گذار، در هر زمانی که به سرمایه یا پول خود احتیاج داشتید بدون هیچ استرس و دغدغه‌ای می‌توانید برای فروش سهام خود اقدام کنید. درخواست فروش خود را ثبت می‌کنید و اگر خریداری با همان قیمت وجود داشته باشد، معامله به سادگی و با سرعت انجام می‌گیرد. قیمت روز هر سهم نیز مشخص است و خریدار و فروشنده می‌دانند برای انجام معامله، چه قیمتی را باید ثبت کنند. به همین دلیل، بازار بورس نسبت به سایر بازارهای سرمایه‌گذاری مثل بازار مسکن و خودرو، دارای نقدشوندگی بسیار بالایی است.

به عنوان مثال زمانی که قصد فروش ماشین یا منزل خود را دارید ممکن است این پروسه حتی به چند ماه هم برسد تا این که خریدار واقعی پیدا شود، با چارچوب‌های مد نظر شما موافق باشد و ماشین یا منزل معامله شود. این موضوع در بازار بورس به هیچ عنوان مشهود نیست و زمانی که قصد فروش دارایی خود را داشته باشید در سریع‌ترین زمان ممکن این امر برای شما محقق خواهد شد. کمرنگ شدن عنصر نقدشوندگی، موجب ایجاد گره معاملاتی خواهد شد. این مسئله گاهی در بازار بورس نیز ایجاد می‌شود. زمانی که در مورد سهم‌ها صف خرید یا فروش طولانی تشکیل می‌شود، تعادل عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و حجم معاملات کاهش می‌یابد.

صعود و نزول تند در بازار بورس چیست؟

همان ‌طور که در بهار و تابستان سال ۱۳۹۹ در بازار بورس شاهد بودیم، وضعیت تمام شرکت‌های بورسی در بازار بورس به بهترین حالت ممکن پیش می‌رفت و چندین ماه نقشه بازار بورس رنگ سبز به خود گرفته بود تا حدی که بعضی اوقات امکان تزریق پول و کسب سود برای کسی وجود نداشت. تقریبا تمام سهم‌ها و به خصوص سهم‌های ارزشمند در حالت صف خرید سنگین قرار داشتند و کسی امکان ورود به این سهم‌ها را نداشت. در این وضعیت هیچ کدام از سهام‌دارها هم حاضر به فروش سهم خود نبودند اما در طرف مقابل خریدار بسیار وجود داشت. در اصطلاح ما اینجا به یک گره معاملاتی برخورد کردیم یعنی تعداد زیادی خریدار وجود داشت اما فروشنده‌ای نبود. در این وضعیت ما شاهد صعود تند در بازار بورس بودیم.

درست چند ماه بعد از صعود تندی که در بازار بورس ایران شکل گرفته بود وضعیت برعکس شد و سهم‌ها در صف فروش سنگین فرو رفتند و در این وضعیت فروشنده بسیار وجود داشت اما کسی حاضر به خرید سهام در بازار بورس نبود. این حالت درست برعکس حالت بالا است و می‌توان گفت که اکثر سهم‌ها به اندازه ۵۰ الی ۶۰ درصد ازنظر قیمتی افت داشتند، در این حالت نزول تند را تجربه کردیم. این هم به نوعی یک گره معاملاتی بزرگ در فرآیند معاملات بازار بورس محسوب می‌شود. در چنین شرایطی نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات و همچنین افزایش قابلیت نقدشوندگی بازار پررنگ‌تر دیده می‌شود.

بازارگردانی و افزایش حجم معاملات سهام

مهم‌ترین وظیفه بازارگردان به نوعی روان کردن و به تعدیل رساندن معاملات است. بازارگردان یا صندوق بازارگردانی در اصل یک شخص حقوقی است که نقدینگی بسیاری در اختیار دارد. زمانی که یک سهم در بازار بورس در حال تشکیل صف فروش است، بازارگردان وارد صحنه می‌شود و با خرید سهم‌های فروشندگان از این امر جلوگیری می‌کند. با این کار بازارگردان سهم‌های فروشندگان را به نوعی نقد کرده و از تشکیل صف فروش در بازار نیز جلوگیری می‌کند.

همان ‌طور که اشاره کردیم، بازارگردان نقدینگی فراوانی و سهم‌های زیادی از شرکت را در اختیار خواهد داشت. زمانی که معاملات به گونه‌ای انجام شود که سهم مد نظر را به سمت صف خرید سوق دهد، بازارگردان با فروش سهم‌های خود از این اتفاق جلوگیری می‌کند و مانع تشکیل صف سنگین خرید در معاملات خواهد شد. در کل فعالیت بازارگردان به منظور افزایش نقدینگی و حجم معاملات در بازار بورس است. از این طریق، ارزش واقعی سهم‌ها نیز حفظ می‌شود.

بازارگردان چه سودی می‌کند؟

گذشته از نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات و افزایش قابلیت نقدشوندگی، آن‌ها از فعالیت‌های خود سود نیز به دست می‌آورند؛ هر چند که هدف اصلی‌شان کسب سود نیست. یکی از عرصه‌های کسب سود بازارگردان‌ها این است که سهم‌هایی را که خریداری کرده‌اند، با کمی بیشتر از قیمت خرید خود، به فروش برسانند. ممکن است این اختلاف قیمت نسبت به قیمت خرید خودشان چندان زیاد نباشد اما چون حجم معاملات‌شان به شدت زیاد است، در نهایت رقم چشم‌گیری خواهد بود. شایان ذکر است که برخی از عملیات و فرآیندهای بازارگردانی نیز زیان‌ده هستند، به این شکل که مثلا زمانی که سهم به سمت صف خرید خیز برمی‌دارد بازارگردان مجبور است دارایی سهام خود را حتی با قیمت برابر یا پایین‌تر از خرید خود به فروش برساند. به منظور کنترل این زیان، بازارگردان به ازای خدماتی که ارائه می‌هد به نوعی کارمزد دریافت می‌کند.

بازارگردان چه وظایفی دارد؟

تا این بخش از مقاله با قسمت اصلی وظایف بازارگردان آشنا شدید و در این بخش به صورت خلاصه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

 اقدام برای خرید و فروش سهام به منظور محدود کردن دامنه نوسان قیمت در خلال معاملاتی که انجام می‌شود.

 تلاش برای افزایش نقدشوندگی سهام با استفاده از به تعدیل رساندن جریان معاملات و جلوگیری از تشکیل صف‌های سنگین خرید و صف فروش

 بررسی دائم و کنترل قیمت سهام به منظور جلوگیری از بروز نوسان‌های شدید در معاملات

 حفظ نقدینگی در بازار که باعث اطمنیان سرمایه‌گذاران خواهد شد.

ارتباط بازارگردانی و عمق بازار

بحث بازارگردانی در ایران به عنوان یک مقوله جدید نیست و از قبل در بورس کالا وجود داشته است. در حال حاضر در کشور ۳۸ صندوق مجاز به منظور بازارگردانی وجود دارند که با مجوز رسمی از سازمان بورس فعالیت می‌کنند و شرکت‌های بورسی موظف به انتخاب آن‌ها هستند. اکنون این امر به یک الزام برای شرکت‌های بورسی تبدیل شده است و همین مسئله باعث می‌شود یک گام مهم در راستای عمق بخشیدن بازار بورس برداشته شود.

این نکته را در نظر داشته باشید که هرچقدر عمق بازار بیشتر باشد، موج‌های هیجانی که به وجود می‌آیند تاثیر کمی روی بازار خواهند داشت و همین امر به عنوان هدف اصلی تلقی می‌شود. تخصیص بازارگردان به شرکت‌های بورسی در حال حاضر یکی از امور مهم در بازار سرمایه به شمار می‌آید؛ چرا که با انجام این کار اعتماد مردم و سهام‌داران به این بازار مجدد تقویت خواهد شد و به دنبال آن حجم معاملات افزایش می‌یابد، ریسک نقدشوندگی کمتر می‌شود و با افزایش حجم معاملات شاهد رشد شاخص بورس خواهیم بود

کلام آخر

نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات بورس را بررسی کردیم. بازارگردانی سهام به صورت کلی به منظور روان کردن جریان معاملات در بازار بورس صورت می‌گیرد. فرآیند بازارگردانی در بورس کالا در حال انجام است و بعضی از سهم‌های بازار بورس نیز بازارگردان دارند. طبق آخرین اخبار منتشر شده از جانب سازمان بورس این فرآیند به صورت جدی‌تر پیگیری خواهد شد و سهم‌های بیشتری بازارگردان خواهند داشت. در صورت استفاده شرکت‌های بورسی از خدمات بازارگردانی، حجم معاملات به شکل چشم‌گیری افزایش خواهد یافت و دیگر شاهد صف‌های خرید و فروش سنگین در بازار نخواهیم بود. در این صورت، گره‌ معاملاتی در بازار بورس معنی و مفهومی نخواهد داشت. این وضعیت امنیت خاطر سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد و میزان سرمایه‌گذاری در بازار بورس را بیشتر می‌کند.