تفاوت سهام جایزه و سهام حق تقدم چیست؟

همانطور که در مقالات قبلی توضیح دادیم شرکت‌ها به‌منظور تأمین منابع موردنیاز برای گسترش فعالیت‌های خود و توسعه طرح‌ها، اصلاح ساختار مالی شرکت، افزایش قدرت رقابت خود و بهره‌برداری از پروژه‌های جدید اقدام به ثبت افزایش سرمایه می‌کنند. اگر یک شرکت افزایش سرمایه دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش و قیمت سهم کاهش خواهد یافت.

شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس برای تامین منابع مالی فعالیت ها و یا اصلاح ساختار مالی، از روش های زیر اقدام به افزایش سرمایه می کنند: 
۱- افزایش سرمایه از محل سود انباشته
۲- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
۳- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
۴- افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم و صرف سهام

در برخی از روش های افزایش سرمایه به سهامداران سهام حق تقدم و در برخی دیگر سهام جایزه تعلق میگیرد ما در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال که فرق سهام جایزه و سهام حق تقدم چیست؟ بپردازیم و بگوییم سهام جایزه یا حق تقدم، کدام بهتر است؟

فرق سهام جایزه با حق تقدم

تفاوت های سهام جایزه و سهام حق تقدم به شرح زیر می باشند:

سهام جایزه چیست؟

سهام جایزه یکی از انواع سهام می باشد. برخى از شرکت‌ها به‌جاى پرداخت وجه نقد به عنوان سود سهام، سهام جایزه بین سهامداران خود توزیع مى‌کنند. سهامدارانى که به آنها سهام جایزه تعلق گرفته نباید بابت آن هیچ نوع وجهى بپردازند.

هنگامی که شرکت سهامی، از ذخایر اندوخته فراوانی برخوردار باشد، می‌تواند بخشی از آن را به عنوان سهام جایزه به سهامداران کنونی خود بدهد تا از این طریق این ذخایر را به سرمایه تبدیل کند.

سهام حق تقدم چیست؟

زمانی که یک شرکت بورسی تصمیم به افزایش سرمایه می گیرد و سرمایه خود را افزایش میدهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه، تعداد سهام آن شرکت هم افزایش می یابد.

به منظور حفظ منافع سهامداران فعلی شرکت قانونی وضع شده که بر اساس قانون تجارت در صورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. که به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.

چرا شرکت ها به سهامداران خود سهام جایزه می دهند؟

شرکت ها به دلایل مختلفی میتواند به سهامداران خود سهام جایزه اهدا کنند. یکی از دلایلی که شرکت تصمیم به توزیع سهام جایزه به سهامداران میگیرد سرمایه گذاری درآمدهای ناپایدار و بازسازی ذخایر شرکت است.

یا اینکه شرکت تصمیم به توزیع سهام جایزه به سهامداران میگیرد تا با پرداخت اوراق بهادار سهام به سهامداران، قیمت سهام را کاهش دهند و به این روش سرمایه گذاران جدید را برای خرید سهام تشویق کنند.

چرا شرکت ها سهام حق تقدم به سهامداران میدهند؟

زمانی که شرکت تصمیم به تأمین منابع مالی جدید بگیرد، از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به ثبت افزایش سرمایه می‌کند.

در این روش افزایش سرمایه، چون شرکت نیازمند تأمین منابع مالی جدید است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران فعلی شرکت می‌دهد. به این صورت که اوراقی به نام حق تقدم سهام در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌دهد.

سهام جایزه کی به پرتفوی اضافه میشود و تا کی اعتبار دارد؟

نحوه و مدت زمان اضافه شدن سهام جایزه در پرتفو به صورت زیر می باشد:

• اگر این افزایش سرمایه کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، حدود دو هفته طول خواهد کشید تا سهام جایزه در پرتفو قرار گیرد
• در صورتی که افزایش سرمایه بیشتر از ۱۰۰ درصد باشد، قرارگیری آن در پرتفو بیش از دو ماه طول خواهد کشید.
• پس از اینکه سهام جایزه به پرتفوی اضافه شد مانند سهام عادی معامله خواهد شد و تاریخ انقضا ندارد

توجه: سهام جایزه برای ثبت شدن به صورت میانگین ۳ الی ۴ ماه زمان نیاز دارد، شما بعد از این مدت، میتوانید آن را به فروش برسانید.

سهام حق تقدم تا کی اعتبار دارد و کی به سهام عادی تبدیل می شود؟

هنگامی که شما فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارید مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت نمایید. همانطور که می دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت.

در صورتی که در مهلت مقرر این ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت می رسد، حق تقدم های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. این پروسه معمولا بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

نماد حق تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابلیت خرید و فروش دارد، نه برای همیشه. طبق قوانین بورس این بازه زمانی نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. معمولا همین بازه ۲ ماهه نیز برای معاملات در نظر گرفته می شود.

نحوه دریافت سهام جایزه

نحوه دریافت سهام جایزه به این صورت است که معمولا ۲ ماه پس از ثبت آگهی افزایش سرمایه، سهام جایزه به پرتفو سهامداران بصورت رایگان اضافه و قابل معامله خواهد شد.

در صورتیکه این مدت زمان گذشت و سهام جایزه به پرتفوی شما اضافه نشد با کارگزاری خود تماس حاصل نمایید.

نحوه دریافت حق تقدم سهام

بعد از برگزار کردن مجمع شرکت یک نماد حق تقدم در بازار به آن شرکت اختصاص داده می شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد، حق تقدم های خود را بفروشند.

بطور مثال اگر شرکت ایران خودرو با نماد خودرو افزایش سرمایه بدهد، نماد حق تقدم آن خودروح می شود.

در چه افزایش سرمایه هایی به افراد سهام جایزه تعلق میگیرد؟

• افزایش سرمایه از محل سود انباشته
• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در چه افزایش سرمایه هایی به افراد سهام حق تقدم تعلق میگیرد؟

• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران (حق تقدم سهام)

دامنه نوسان در سهام جایزه

سهام جایزه بعد از اضافه شدن به پرتفوی، درکنار سهام عادی مامله خواهد شد و دامنه نوسان آن مانند سهام عادی ۵ درصد می باشد یعنی  میتواند در طول روز از مثبت ۵ درصد تا منفی ۵ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد.

دامنه نوسان در حق تقدم

دامنه نوسان سهام حق تقدم ۱۰ درصد می باشد یعنی یک نماد حق تقدم در طول روز می تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد.